Ο Γιάννης Ψειμάδας, ένας σπουδαίος μουσικός της γενιάς του, μιλά στο ΑγρίνιοCulture.gr O Παναιτωλιώτης στην καταγωγή μουσικός – πολυοργανίστας τα τελευταία χρόνια έχει αφιερωθεί γράφοντας μουσική για θεατρικά έργα, ποίηση και αφηγήσεις, ωστόσο έγινε ευρύτερα γνωστός για τη μουσική του σύνθεση για την τελετή της Αφής της Ολυμπιακής Φλόγας για τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες Sochi 2014 που έγινε στην αρχαία Ολυμπία στις 29 Σεπτεμβρίου 2013. (φωτό πρωτοσέλιδου : Γιώργος Πανηγυρόπουλος)
Μουσικός αλλά κυρίως μουσικοσυνθέτης πήρε τα πρώτα μουσικά ερεθίσματα στο Παναιτώλιο, όπου μεγάλωσε, ενώ η Τριχωνίδα -όπως λέει- έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στην ιδιοσυγκρασία του. Τα πρώτα χρόνια δούλεψε σε νυχτερινά μαγαζιά, αλλά κάτι τον «έτρωγε» να κάνει «το δικό του». Προέκυψε έτσι το «Παραμυθοσέντουκο» που ίδρυσε μαζί με την Νίκη Κάπαρη κάνοντας αφηγήσεις με μουσική συνοδεία για μικρούς και μεγάλους στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Μουσείο Λαϊκής Παράδοσης, το Πλανητάριο,την παιδική βιβλιοθήκη του Εθνικού Κήπου και αλλού. Πρόκειται για κάτι πολύ ιδιαίτερο, που εκτός από διδακτική αξία, διασώζει λαϊκούς μύθους, παραμύθια και στοιχεία της παραδοσιακής μουσικής, καθώς η άλλη του «τρέλα», όπως την χαρακτηρίζει ο Γιάννης Ψειμάδας, είναι τα παραδοσιακά μουσικά όργανα από όλο τον κόσμο. Τις δικές της ιδιαιτερότητες έχει και η μουσική για θεατρικά έργα. Εχει γράψει μουσική για αρχαίο δράμα, έργα του κλασσικού ρεπερτορίου αλλά και σύγχρονα θεατρικά. «Σημασία έχει να μην αναπαράγεις κάτι αλλά να το βγάζεις με το δικό σου φίλτρο. Και αυτό είναι η δημιουργία, αυτό μας πάει παραπέρα» δηλώνει χαρακτηριστικά και προσθέτει «ό,τι κάνεις πρέπει να έχει τη δική σου αλήθεια μέσα του».
Διαβάστε αναλυτικά τη συνέντευξη
–Πως ξεκίνησε η ενασχόλησή σου με τη μουσική ; Ήταν κάτι που ήθελες από παιδί;
Θυμάμαι από πολύ μικρός είχα μια τάση για τη μουσική, πριν καν ακόμη πάω σχολείο. Πιστεύω το μεγάλο ερέθισμα μου δόθηκε από τα πανηγύρια που έβλεπα κυρίως τους τσιγγάνους που παίζανε μουσική και είχανε κάτι απίστευτες κιθάρες, κόκκινες, πολύ έντονες. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση σαν όργανο η κιθάρα. Και ζήτησα μετά στον πατέρα μου να μου αγοράσει μια πλαστική κιθάρα που είδα σε κάτι πάγκους και επέμενα να μου αγοράσει αυτή την κιθάρα. Μου έλεγε «τι τι θες τώρα την κιθάρα;» Τελικά τον κατάφερα και μου την πήρε. Θυμάμαι πάλι σε λίγο μεγαλύτερη ηλικία που είχα δει μια κιθάρα στο σπίτι ενός φίλου μου και είχα μείνει για μισή ώρα και την κοίταζα. Με κυνηγούσε αυτό το πράγμα. Αργότερα κατάφερα τον πατέρα μου και μου πήρε. Βέβαια οικονομικά δεν ήμασταν καλά για να πάω σε δάσκαλο, δεν υπήρχαν καν ωδεία τότε. Υπήρχε ένας καταπληκτικός δάσκαλος – κουρέας εδώ στο Αγρίνιο, αλλά δεν είχαμε χρήματα για δίδακτρα και θυμάμαι άρχισα μόνος μου, είχα αγοράσει κάποια βιβλία μουσικής και ασχολιόμουν.Κοιμόμουν κυριολεκτικά με την κιθάρα αγκαλιά.
Αυτήν την αίσθηση την είχα από μικρός. Το νιώθω και τώρα προσπαθώντας να το μεταφράσω με την αίσθηση ενός μεγαλύτερου ανθρώπου, ήμουν κάπως διαφορετικός, ήμουν κλειστός τύπος, δεν πήγαινα στα καφενεία, πράγμα κατακριτέο για τα δεδομένα του χωριού (γέλια!!)… Να φανταστείς ότι δεν τολμούσα να φανερώσω την κιθάρα, με κοιτούσαν σαν αξιοπερίεργο. Από ένα σημείο και έπειτα άρχισα να το διασκεδάζω και μόνος μου, γιατί ήταν κάποια πράγματα που δεν με γέμιζαν. Προτιμούσα να πάω μια βόλτα στην λίμνη, παρά να χάνω την ώρα μου έτσι. Απλά με τα δεδομένα του χωριού -και το θυμάμαι έντονα αυτό- ήμουνα διαφορετικός. Η πρώτη μου εμφάνιση σε κόσμο ήταν ένα βράδυ που έκανε μια γιορτή το σχολείο μου κι έπαιζε το μοναδικό συγκρότημα του Αγρινίου τότε τέλη του ’70 που εγώ τους θαύμαζα ειδικά τον Βαγγέλη το Βλάχο που έπαιζε το Europa του Santana σαν να άκουγες το δίσκο. Η συμμαθήτρια παρουσιάστρια της βραδυάς λέει σε μια στιγμή «και τώρα θα σας παίξει κιθάρα και θα τραγουδήσει ο συμμαθητής μας Γιάννης Ψειμάδας!» Μούδιασα δεν το περίμενα και με άρπαξαν οι συμμαθητές σχεδόν σέρνοντας και με ανέβασαν στη σκηνή μου φόρεσαν την ηλεκτρική κιθάρα του κιθαρίστα Σπύρου Πατσιαλού και έπαιξα χωρίς να το καταλάβω 2-3 τραγούδια. Ηταν η πρώτη αναμέτρησή μου με το κοινό. Αργότερα κάναμε για 2 χρόνια ένα συγκρότημα «τα παιδιά του Ήλιου» γνωστό στο Αγρίνιο και είχαμε τα πάντα μέσα! Ποιητές (Γ.Πελέκης, Λ.Τηλιγάδας) Τ.Ντάτσης -σαξόφωνο, Λ.Τριχιάς –ο άγριος ντράμερ, Νίκος(δεν θυμάμαι επώνυμο)-μπάσσο και 2 πιτσιρικάδες στην κορνέττα, εγώ τραγουδιστής κιθαρίστας και συνθέτης. Βγαίναμε με τσαμπουκά και παίζαμε δικά μας τραγούδια, είχαμε μια κολλεκτίβα 50 ατόμων που μας ακολουθούσε. Οταν άκουσαν κάτι στίχους που είχαν τη λέξη Βιετνάμ μέσα σταμάτησαν να μας δίνουν το δημοτικό θέατρο για συναυλίες! Γεμίζουμε 20 σελίδες με τέτοιες ιστορίες!
–Έχεις εργαστεί πολλά χρόνια ως μουσικός, όμως σε κέρδισε η σύνθεση της μουσικής…
Έφυγα από το χωριό και πήγα στην Αθήνα με σκοπό να σπουδάσω μουσική. Τότε δεν υπήρχαν οι δημόσιες σχολές που υπάρχουν σήμερα και πήγα στο Ωδείο. Αναγκαστικά μπήκα στην δουλειά του μουσικού πολύ γρήγορα. Φεύγοντας ο πατέρας μου μου είπε «δεν μπορούμε να βοηθήσουμε θα πρέπει να δουλεύεις ταυτόχρονα». Και τον πρώτο χρόνο σπούδαζα στο ωδείο και τα πρωινά δούλευα σε εργοστάσιο, αλλά έφτασα σε αδιέξοδο και είπα, αν συνεχίσω έτσι, ούτε μουσική θα μάθω ούτε θα ακολουθήσω το ονειρό μου και αναγκαστικά θα γυρνούσα στο χωριό. Εκεί πήρα την απόφαση και ξεκίνησα ως μουσικός δειλά – δειλά στην αρχή και είδα ότι μπορώ να σταθώ. Ήταν βέβαια εκείνα τα χρόνια τα χρήματα για τον μουσικό αρκετά καλά και έτσι βρέθηκα να δουλεύω σε νυχτερινά μαγαζιά. Δουλεύοντας στα μαγαζιά πάντα προσπαθούσα να διαλέγω τις δουλειές, δούλευα κυρίως σε μπουάτ, σε μπαράκια και εκεί που είχαμε τη δυνατότητα να κάνουμε επιλογές στο τι θα παίξουμε, αλλά μέσα μου ήμουνα «άλλος μουσικός». Δούλευα και είχα στο μυαλό μου πότε θα τελειώσουμε για να γυρίσω σπίτι και να ασχοληθώ με «το δικό μου». Η νυχτερινή δουλειά εξάλλου από ένα σημείο και έπειτα είναι ψυχική κατανάλωση. Πάντα θεωρούσα τον εαυτό μου δημιουργό και όχι «εκτελεστή» μουσικό. Και το θυμάμαι από πάντα. Άκουγα ένα γνωστό τραγούδι και μέσα μου το άλλαζα. Γράφω από πολύ μικρός μουσική. Μελοποιώ ποίηση και έχω μια πολύ μεγάλη αγάπη για το θέατρο. Έχω γράψει μουσική για πολλά θεατρικά έργα και έχω συνεργασίες μακροχρόνιες με σκηνοθέτες, κάτι που σημαίνει εμπιστοσύνη ,επιτυχία και σύμπνοια στη δουλειά μας. Για παράδειγμα με τον Νίκο Γκεσούλη έχουμε συνεργαστεί πάρα πολλά χρόνια και έχουμε κάνει απίστευτες δουλειές. Η πρώτη ολοκληρωμένη μουσική που έγραψα για θέατρο ήταν η «Ανδρομάχη του Ευρυπίδη» και έγραψα και για άλλες παραστάσεις αρχαίου δράματος που είναι η μεγάλη μου αγάπη!Και πίστεψε με έχω ακούσει δουλειές συνθετών τα τελευταία χρόνια στην Επίδαυρο που ντρεπόμουν που ήμουν μέσα στον ιερό χώρο,και να ξέρω ότι κάπου σε όλη την Ελλάδα υπάρχουν (άγνωστοι) συνθέτες που έχουν κάνει απίστευτες δουλειές που θα μπορούσαν όχι μόνο να σταθούν αλλά και να τιμήσουν το χώρο !
–Το «Παραμυθοσέντουκο» και η συνεργασία με την Νίκη Κάπαρη πως προέκυψε;
Το «Παραμυθοσέντουκο» είναι μεγάλος σταθμός στη ζωή μου. Είχα αγάπη για την παιδική μουσική και τα παιδιά. Ξεκίνησε σαν αντικείμενο που απευθύνεται σε παιδικό κοινό. Με την Νίκη Κάπαρη, που είναι κορυφαία αφηγήτρια στην Ελλάδα, εγώ σαν μουσικός να την συνοδεύω στις αφηγήσεις της, αρχικά σε παιδικό κοινό αλλά και σε ενήλικες. Τα τελευταία χρόνια παίζουμε περισσότερο σε ενήλικο κοινό. Το παραμύθι σαν παραμύθι μπορεί να ακούγεται για παιδιά, αλλά δεν είναι έτσι. Είναι ιστορίες, είναι λαϊκά παραμύθια, είναι μύθοι. Ασχολούμαστε με το παραδοσιακό ελληνικό παραμύθι που είναι πολύ σημαντικό. Η Νίκη Κάπαρη έχει κάνει τρομερή ερευνητική δουλειά σε αυτό το κομμάτι. Έχει και το χάρισμα σαν αφηγήτρια, εξάλλου αν δεν έχεις χάρισμα δεν μπορείς να κάνεις τίποτε σε καμία δουλειά. Το συγκεκριμένο μάλιστα, που δεν παίζεις, δεν είσαι ηθοποιός αλλά είναι γυμνός λόγος προς τον ακροατή, θέλει μεγάλο ταλέντο. Και δεν είναι απλό για ένα παιδί ή έναν ενήλικα να καθίσει επί μια ώρα μπροστά σου ακίνητος και να ταξιδεύει με το λόγο σου. Είναι πολύ σημαντικό πράγμα αυτό. Ακόμα είναι πολύ ενδιαφέρον μέσα από την τέχνη τα παιδιά να μαθαίνουν. Αφομοιώνουν καλύτερα και αποκτούν ενδιαφέρον. Εγώ στις αφηγήσεις χρησιμοποιώ διάφορα παραδοσιακά και σπάνια όργανα γιατί είχα πάντα και αυτή την τρέλα να κάνω συλλογή από διάφορα όργανα παραδοσιακά και μη από όλο τον κόσμο. Και θέλω να πω τη δική μου αλήθεια στα παιδιά. Αυτό το καταλαβαίνουν τα παιδιά. Τα παιδιά είναι το πιο δύσκολο και το πιο έντονο κοινό και μπορούν να σε αδειάσουν διακριτικά στα πρώτα λεπτά. Θέλουν ό,τι τους πεις να έχει τη δική σου αλήθεια μέσα, ό,τι και να ‘ναι αυτό. Να ξέρεις βασικά γιατί τους το λες.
Τα τελευταία καλοκαίρια κάνουμε περιοδείες. Παίζουμε σε ενήλικο κοινό. Παίζουμε σε άτομα που μπορεί να είναι οι μεγαλύτεροι παραμυθάδες, σε παππούδες και γιαγιάδες που μας ακούνε με μεγάλο σεβασμό και συγκίνηση. Μας λένε «μας ταξιδέψατε, μας γυρίσατε στα παιδικά μας χρόνια». Αυτό είναι πολύ σημαντικό και δεν ανταμείβεται με τίποτα. Μια σημαντική δουλειά, που αποτελεί μεγάλη τιμή, είναι ότι εδώ και εφτά χρόνια κάνουμε αφηγήσεις μέσα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. «Το παραμύθι της Κυριακής» είναι ένα πρόγραμμα, το οποίο ξεκίνησε μετά από κάλεσμα κάποιων εμπνευσμένων ανθρώπων που θέλανε να κάνουν κάτι ενδιαφέρον πέρα από το απλό εκπαιδευτικό πρόγραμμα στο μουσείο. Και μη ξεχνάς ότι το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο είναι «άβατο», εννοώ είναι ένας ιερός χώρος, κάθε γωνιά του έχει μια απίστευτη ιστορία από πίσω. Κάνουμε αφηγήσεις μπροστά στα εκθέματα με πολύ σεβασμό στο χώρο και την ιστορία.
–Έγραψες μουσική για την τελετή αφής της Ολυμπιακής Φλόγας που έγινε στην Αρχαία Ολυμπία στις 29/9/2013 για τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Sochi. Μίλησέ μου για όλη αυτή την εμπειρία. Πως προέκυψε;
Δεν θα το έλεγα αναπάντεχα, γιατί κάποια πράγματα είναι να έρθουνε. Με τη χορογράφο που κάνει το δρώμενο της τελετής της αφής της Ολυμπιακή Φλόγας, την Άρτεμις Ιγνατίου έχουμε ένα έντονο καλλιτεχνικό δέσιμο, έχουν ξανασυνεργαστεί στο παρελθόν. Πιστεύω ότι εμπνέουμε ο ένας τον άλλον με την τέχνη του. Με την απίστευτα εμπνευσμένη και βαθειά γνώση χορογράφο Άρτεμις Ιγνατίου (που καμαρώνω για τη συνεργασία μας αληθινά και χωρίς μεγάλα λόγια) και το χοροθεατρό της Art dance theater ,το περασμένο καλοκαίρι κάναμε μαζί μία πολύ σημαντική χοροθεατρική παράσταση, την παράσταση «Αμαζόνες» με 6 καταπληκτικές χορεύτριες και έναν ηθοποιό- χορευτή και την παρουσιάσαμε στο μουσείο της Μπουμπουλίνας στις Σπέτσες. Η μουσική μου σύνθεση για την τελετή αφής της Ολυμπιακής Φλόγας ήρθε για μένα στο σωστό timing. Το θεωρώ μεγάλη τιμή. Κορυφαία στιγμή! Δεν θέλω να υποτιμήσω άλλες δουλειές που έχω κάνει. Έχει καθεμία τη δική της αξία και το δικό της ειδικό βάρος. Αλλά τη συγκεκριμένη στιγμή τη θεωρώ σαν κάτι πολύ μεγάλο στην καριέρα μου. Σαν κάτι που να ήρθε από κάπου ψηλά… και δεν έχει να κάνει ούτε με γνωριμίες, ούτε με διαγωνισμούς, ούτε τίποτα. Ήτανε να γίνει και έγινε.Με σκληρή δουλειά,με έμπνευση,με αλληλοεκτίμηση και αγάπη όλης της ομάδας να κρατήσουμε την ομορφιά και την ιστορία ζωντανή!
–Τι εντυπώσεις σου άφησε η εμπειρία στην Αρχαία Ολυμπία;
Είναι πάρα πολύ σημαντικό για τη χώρα μας. Τη τελετή για την αφή της Φλόγας στην αρχαία Ολυμπία όλα τα ξένα κράτη- και το υπογραμμίζω αυτό – τη ζηλεύουν. Οι Έλληνες θα πρέπει να καταλάβουν και να νοιώσουν περισσότερο αυτή την τιμή που συμβαίνει μόνο στόν δικό μας τόπο από τα αρχαία χρόνια!Που σταματούσαν ακόμα και οι πόλεμοι για να ξεκινήσουν οι Ολυμπιακοί αγώνες!Ολος ο κόσμος που ήταν στον αρχαιολογικό χώρο είδα με πόση ένταση εκστατικά παρακολούθησε την τελετή.
–Από τη στιγμή που για την μουσική των αρχαίων Ελλήνων λίγα πράγματα έχουν σωθεί,μπορεί ένας μουσικός να προσεγγίσει το όλο θέμα γράφοντας μουσική για θεατρικά έργα ή την τελετή για την αφή της Ολυμπιακής Φλόγας;
Θέλω σαν δημιουργός να μην αναπαράγω κάτι. Πιστεύω ότι ο δημιουργός πρέπει να παράγει να εμπνέεται με ό,τι γνώση και έμπνευση έχει μέσα του. Παίζει πολύ μεγάλο ρόλο η γνώση, η έμπνευση και το φίλτρο. Το φίλτρο που έχει ο καθένας μας μέσα του. Πως θα φιλτράρει τα συναισθήματα και τη γνώση του στο έργο που παράγει. Η Μουσική για την Φλόγα βγήκε μέσα από το δικό μου φίλτρο που έχει κάτι και από την αρχαία μουσική και τη σύγχρονη και από τη δική μου ιδιοσυγκρασία σαν συνθέτη. Μάλιστα ο νέος πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής που ήρθε για πρώτη φορά στην αρχαία Ολυμπία πρόσεξε και μου επεσήμανε ακριβώς αυτό: ότι δηλαδή η μουσική μου είχε κάτι από αρχαίο αλλά και σύγχρονο ταυτόχρονα και χάρηκα πάρα πολύ που πρόσεξε αυτό το πράγμα . Σημασία έχει να μην αναπαράγεις κάτι αλλά να το βγάζεις με το δικό σου φίλτρο. Και αυτό είναι η δημιουργία, αυτό μας πάει παραπέρα.
–Σχεδιάζεις κάτι για το άμεσο μέλλον;
Προγραμματισμός υπάρχει και σχέδια. Βρισκόμαστε όμως εν μέσω κρίσης που έχει χτυπήσει πολύ δυνατά και το χώρο μας. Δεν το βάζουμε όμως κάτω. Ο κόσμος πάντα έχει ανάγκη να βρίσκει διέξοδο στην τέχνη. Το είδαμε και το καλοκαίρι που κάναμε τη μεγαλύτερη ίσως περιοδεία με τις αφηγήσεις μας.Οργώσαμε κυριολεκτικά το Αιγαίο. Βρήκαμε πυρήνες πολιτιστικών συλλόγων και παρέες, που διψούσαν να κάνουν κάτι όμορφο. Είναι πολύ σημαντικό που σύλλογοι και παρέες δημιουργούν καταστάσεις και εκδηλώσεις που θέλουν να δώσουν κάτι στον κόσμο και δεν διοργανώνουν μια παράσταση ή μια συναυλία έτσι για να περνάει η ώρα μας. Και τι πιο όμορφο και σημαντικό να βλέπεις τα πρόσωπα και την έκφραση των ανθρώπων μικρών και μεγάλων που γίνονται κοινωνοί της τέχνης σου.Πιστεύω η ιδιωτική πρωτοβουλία και οι παρέες (όχι οι κλίκες) για άλλη μια φορά θα σώσουν την κατάσταση…
