Σε Ναύπακτο και Αντίρριο oι τοιχογραφίες της Ι.Μ. Πρεβέντζας που σκεπάστηκε από τη λίμνη Καστρακίου

Στην Ερώτηση του Βουλευτή Αιτωλοακαρνανίας κ. Δημήτρη Κωνσταντόπουλου με αριθμό πρωτοκόλλου 4086/6.12.18 και θέμα «Φύλαξη, συντήρηση και έκθεση τοιχογραφιών Ι.Μ. Παναγίας Πρεβέντζας» απάντησε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Μυρσίνη Ζορμπά, λύνοντας το ένα μυστήριο ετών αναφορικά με τον χώρο φύλαξης και συντήρησης των ανεκτίμητης πολιτιστικής αξίας τοιχογραφιών του βυζαντινού ναού Εισοδίων της Θεοτόκου Πρεβέντζας, ο οποίος το 1968 κατακλύστηκε από τα νερά της τεχνητής λίμνης Καστρακίου για την δημιουργία υδροηλεκτρικού φράγματος της Δ.Ε.Η.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που κατέθεσαν οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου οι τοιχογραφίες βρίσκονται αποθηκευμένες με ασφάλεια στο εργαστήριο συντήρησης της 22ης ΕΒΑ στη Ναύπακτο και σε αίθουσα του Φρουρίου Αντιρρίου, χωρίς, ωστόσο, να έχουν συντηρηθεί λόγω έλλειψης προσωπικού. Με στόχο την εξεύρεση της καταλληλότερης λύσης για τη μεταφορά και συντήρηση των τοιχογραφιών, η αρμόδια ΕΦΑ Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας βρίσκεται σε συνεννόηση με την Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεώτερων Μνημείων και το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, ενώ παράλληλα αναζητείται και χώρος για περιοδική έκθεσή τους μετά την συντήρησή τους.

Ο κ. Κωνσταντόπουλος επεσήμανε στην ερώτησή του ότι οι τοιχογραφίες αυτές αποτελούν μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της Αιτωλοακαρνανίας και θα πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια ώστε να είναι διαθέσιμες για επίσκεψη στο κοινό, με έκθεσή τους σε κατάλληλο χώρο στην Αιτωλοακαρνανία υπό την εποπτεία της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας.

Σύμφωνα με το αρχείο της ΕΦΑ Αιτωλοακαρνανίας – Λευκάδας, οι τοιχογραφίες του βυζαντινού ναού Εισοδίων της Θεοτόκου Πρεβέντζας αποτοιχίστηκαν το 1968 λόγω κατακλυσμού της περιοχής από τα νερά της τεχνητής λίμνης Καστρακίου για την δημιουργία υδροηλεκτρικού φράγματος της Δ.Ε.Η. Η αποτοίχιση έγινε από τον ζωγράφο-συντηρητή κ. Ζαχαρίου και το συνεργείο του, ο οποίος μετέβη στο μνημείο ως απεσταλμένος της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Αναστηλώσεως. Οι τοιχογραφίες παρέμειναν για μακρό χρονικό διάστημα αποθηκευμένες σε χώρο της Δ.Ε.Η. στο Καστράκι έως ότου με παρέμβαση των αρμόδιων Υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού και χρηματοδότηση της Δ.Ε.Η. μεταφέρθηκαν το 1984 σε κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο αποθήκευσης στα εργαστήρια της 8ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων στα Ιωάννινα. Η αρμόδια τότε Εφορεία, όπως προκύπτει από το σχετικό αρχείο, δεν προέβη στην συντήρηση των τοιχογραφιών λόγω έλλειψης προσωπικού αλλά και λόγω έλλειψης χώρου για την τοποθέτησή τους εντός του νομού Αιτωλοακαρνανίας.
Το 2006 με την ίδρυση της 22ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων με έδρα τη Ναύπακτο και αρμοδιότητα τις Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας, οι τοιχογραφίες του Ι. Ν. Εισοδίων Θεοτόκου Πρεβέντζας μεταφέρθηκαν στο Φρούριο Αντιρρίου συσκευασμένες όπως ήταν αποθηκευμένες στην 8η ΕΒΑ. Λόγω του όγκου τους τοποθετήθηκαν σε διαφορετικές αίθουσες και χώρους του Φρουρίου όπου φυλάσσονταν με ασφάλεια. Οι τοιχογραφίες βρίσκονται τοποθετημένες πάνω σε φέροντα ξύλινοοργανισμό με απομάκρυνση του πίσω στρώματος τοιχοποιίας και κάλυψη από υφασμάτινες γάζες με αραιό κονίαμα.
Το 2013 η 22η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων απέστειλε το αρ. πρωτ. 292/22η ΕΒΑ/7-02-2013 έγγραφο προς τη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεώτερων Μνημείων ζητώντας τη συνδρομή της στη συντήρηση των τοιχογραφιών του σημαντικού βυζαντινού μνημείου, καθώς η Εφορεία διέθετε μόνο μια ΔΕ Συντηρήτρια Αρχαιοτήτων, η οποία ήταν αδύνατο να αναλάβει την οργάνωση και εκτέλεση ενός μεγάλης κλίμακας έργου συντήρησης.
Παράλληλα, για λόγους προστασίας, τμήματα των τοιχογραφιών (τοιχογραφία κόγχης ιερού, καμαρών και θόλων) μεταφέρθηκαν, με δαπάνες και προσωπικό τηςΕφορείας, στο εργαστήριο συντήρησης αρχαιοτήτων στη Ναύπακτο. Οι υπόλοιπες τοιχογραφίες παρέμειναν σε αίθουσα του Φρουρίου Αντιρρίου. Η 22η ΕΒΑ επανήλθε στο θέμα της συντήρησης των τοιχογραφιών αποστέλλοντας το αρ. πρωτ. 3452/8-11-2013έγγραφο προς την ΔΣΑΝΜ ζητώντας την μετάβαση κλιμακίου της Διεύθυνσης προς την τη έδρα της 22ης ΕΒΑ προκειμένου να διαπιστώσει την κατάσταση διατήρησης των τοιχογραφιών και να βοηθήσει στις εργασίες συντήρησης.
Οι τοιχογραφίες παρέμειναν αποθηκευμένες με ασφάλεια στο εργαστήριο συντήρησης της 22ης ΕΒΑ στη Ναύπακτο και σε αίθουσα του Φρουρίου Αντιρρίου. Το 2013 πραγματοποιήθηκε από την συντηρήτρια της 22ης ΕΒΑ αποκάλυψη και συντήρηση μικρού τμήματος αποτοιχισμένης τοιχογραφίας προκειμένου να διαπιστωθεί η κατάσταση διατήρησής τους. Κατά τη συντήρηση διαπιστώθηκε ότι η τοιχογραφία είχε διατηρηθεί σε ικανοποιητική κατάσταση, ωστόσο λόγω της μακροχρόνιας αποθήκευσής της υπήρχε εξασθένιση των χρωστικών ουσιών και αποδυνάμωση της ζωγραφικής
επιφάνειας. Τον Απρίλιο του 2014, πραγματοποιήθηκε από την Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεώτερων Μνημείων αυτοψία στον χώρο αποθήκευσης των εν λόγω τοιχογραφιών, στην Ναύπακτο.
Κατόπιν συμπληρωματικής ενημέρωσης από την αρμόδια ΕΦΑ Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας αναφέρεται ότι βρίσκεται σε συνεννόηση με την Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεώτερων Μνημείων και το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο ώστε να εξευρεθεί η πλέον κατάλληλη λύση για τη μεταφορά και συντήρηση των τοιχογραφιών, ενώ παράλληλα αναζητείται και χώρος για περιοδική έκθεσή τους μετά την συντήρησή τους.