Του Ανδρέα Ζαμπούκα / protagon.gr
Οι Έλληνες πεθαίνουν μέσα σε σάπια συστήματα. Όσοι αντέχουν είναι αυτοί που φυτοζωούν ως μικροοργανισμοί, μέχρι να έρθει η απόλυτη σήψη και να νεκρώσει τα πάντα. Ένα από τα πολλά δείγματα είναι οι θεωρητικές σπουδές και τα τμήματα των ανθρωπιστικών σχολών στα ελληνικά πανεπιστήμια.
Πέρασαν δεκαετίες για να καταλάβουμε πού θα οδηγούσε η παρακμή τους. Από το 1980 και μετά, όταν σταδιακά άνοιξαν διάπλατα οι πόρτες στη γραφικότητα και στην υποβάθμιση, δύο γενιές καθηγητών και παραγόντων έφτυσαν κατάμουτρα τη μεγάλη κληρονομιά της ελληνικής παιδείας. Πρυτάνεις, κοσμήτορες, διδάσκοντες συμμετείχαν, μαζί με τους πολιτικούς, στην αθρόα παραγωγή θεωρητικών (πολιτικοί επιστήμονες, φιλόλογοι, αρχαιολόγοι, ιστορικοί, δάσκαλοι, βυζαντινολόγοι κ.λπ.), χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας. Παράλληλα, κανείς δεν σκέφτηκε ποτέ με ποιο τρόπο θα συνδεθούν τα αντικείμενα αυτών των σπουδών με την αγορά εργασίας. Όλοι θεωρούσαν ότι ένας φιλόλογος θα πρέπει να διοριστεί ή ένας αρχαιολόγος να μπει με ρουσφέτι στο υπουργείο πολιτισμού…
Να όμως που ήρθε το πλήρωμα του χρόνου. Από αυτή τη χρονιά, ελάχιστοι μαθητές Λυκείου επιλέγουν την κατεύθυνση των «Θεωρητικών Επιστημών». Βλέπουν πλέον, πως οι επιλογές σπουδών είναι περιορισμένες, σε σχέση με την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Του χρόνου, είναι πιθανόν να σχηματίζονται με μεγάλη δυσκολία, θεωρητικά τμήματα στη Β΄Λυκείου. Στα περισσότερα σχολεία, η αναλογία είναι συντριπτική, υπέρ των «Θετικών επιστημών» που διαθέτουν με τα πεδία τους, μία τεράστια γκάμα σχολών. Κατάλαβαν οι μαθητές και οι οικογένειές τους πως αν κάποιος δεν θέλει να πάει στη Νομική, δεν έχει νόημα να ασχοληθεί με Αρχαία και αργότερα με Λατινικά. Όλες οι άλλες σχολές είναι πια μόνο για τους ρομαντικούς…
Και τι θα συμβεί άραγε στα θεωρητικά πανεπιστήμια της χώρας σε λίγα χρόνια; Θα κλείσουν; Πιθανότατα ναι. Ίσως μ’ αυτή την απειλή καταλάβουν οι απαθέστατοι κρατικοδίαιτοι καθηγητές τους ότι όλο αυτό το φιάσκο που συμμετείχαν, κάποτε θα έφτανε στο τέλος του. Τότε θα συνειδητοποιήσουν τις συνέπειες που επιφέρει να δίνεις με το τσουβάλι και χωρίς όρους τα πτυχία. Να εξευτελίζεις τη Φιλοσοφική Σχολή, χωρίς να αισθάνεσαι ελάχιστο δέος για ένα brand name που φέρει το τεράστιο πνευματικό βάρος μιας παγκόσμιας κληρονομιάς!
Οι κλασικές σπουδές στην Ελλάδα πεθαίνουν, όπως κάθε οργανισμός χωρίς ανανέωση. Η μόνη λύση είναι να συνδεθούν με τη σύγχρονη πραγματικότητα. Κι αυτή βρίσκεται στην αγορά εργασίας, στο άνοιγμα των πανεπιστημίων στο παγκόσμιο δίκτυο και στην προσέλκυση φοιτητών από το εξωτερικό. Η εκπόνηση ενός εθνικού σχεδίου θα μπορούσε να περιλαμβάνει αγγλόφωνα τμήματα, διεθνή φόρα, δυναμικό promotion σε συνδυασμό με επιστημονικό τουρισμό, συνέδρια, άνοιγμα των τμημάτων σε ξένους καθηγητές και το σημαντικότερο, δημιουργία νέων αναγκών στην ελεύθερη αγορά για επαναπροσδιορισμό της αξίας του θεωρητικού επιστήμονα.
Πρέπει να διεθνοποιήσουμε τις κλασικές σπουδές της Ελλάδας άμεσα. Να τις αποσυνδέσουμε από το στενό ακαδημαϊκό χαρακτήρα τους και να τις εντάξουμε στους νόμους της ζήτησης και της προσφοράς. Στο κάτω κάτω, το μεγάλο μας πλεονέκτημα είναι ότι εδώ γεννήθηκαν. Υπάρχει καλύτερη επένδυση (αδιαφορώ αν θα είναι δημόσια ή ιδιωτική) από το να ξέρει όλος ο πλανήτης ότι πάει να σπουδάσει φιλοσοφία ή πολιτικές επιστήμες στη χώρα που γεννήθηκε η διανόηση και η δημοκρατία; Γιατί δεν βλέπουμε πώς λειτουργούσαν οι φιλοσοφικές σχολές στον αρχαίο κόσμο; Ήταν γεμάτες από ξένους. Έρχονταν «φοιτητές» από όλον τον τότε γνωστό κόσμο! Επέστρεφαν στις πατρίδες τους και μετέφεραν γλώσσα, δημιουργία και ελληνική σκέψη.
Ας σκεφτούμε τρόπους να κάνουμε μόδα τη φιλολογία και την αρχαιολογία. Ας τα κάνουμε «προϊόντα», με ζήτηση για να ξαναποκτήσουν κύρος και αξία. Το ενδιαφέρον του κόσμου είναι τεράστιο (όλοι τρελαίνονται με τα αρχαιολογικά ευρήματα, η Αμφίπολη έγινε σίριαλ για μας και παγκόσμια είδηση για τους ξένους…) και η επιχειρηματική δράση πανέτοιμη να στηρίξει κάθε προσπάθεια. Αρκεί να φύγουν από τη μέση οι «πλιατσικολόγοι» του πολιτισμού και οι «προστάτες» της παρηκμασμένης παιδείας.
Άλλη μια «φούσκα» πάει να σκάσει στη μικροκαπιταλιστική και ανώριμη κοινωνία μας. Γιατί κανένα σύστημα δεν ευδοκίμησε χωρίς την ανάπτυξη της αγοράς και των πραγματικών αναγκών του ανθρώπου.Κι εσύ «ευαίσθητε» και «πολυδιαβασμένε» πανεπιστημιακέ, ξεκίνα να διεκδικείς. Μην ξεγελιέσαι με τον πολύ κόσμο που ακόμα διδάσκεις. Σε λίγα χρόνια, χωρίς εξωστρέφεια, θα βολτάρεις σε άδεια αμφιθέατρα και θα διαμαρτύρεσαι που κανείς δεν ενδιαφέρεται πια να σε πληρώσει…
