Αναζητείται η συνδρομή της Περιφέρειας
Στην Αιτωλοακαρνανία βρίσκεται σήμερα ο πρόεδρος του Σωματείου «Διάζωμα» Σταύρος Μπένος για να παρουσίασει την πρόταση του Σωματείου για την αξιοποίηση των αρχαίων Θεάτρων του νομού μέσα από το νέο ΕΣΠΑ. Το μεσημέρι μαζί με τον δήμαρχο Αγρινίου Γιώργο Παπαναστασίου, την Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ολυμπία Βικάτου, τον Ομότιμο Καθηγητή Κλασσικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και Γενικό Γραμματέα του «Διαζώματος» Βασίλη Λαμπρινουδάκη, τον μελετητή του αρχαίου θεάτρου της Στράτου κ. Καραβέδο και τον πρόεδρο του Φορέα Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου – Αιτωλικού Φώτη Περγαντή παραχώρησαν συνέντευξη τύπου για να παρουσιάσουν την πρόταση που βρίσκεται στα “σκαριά”.
Δείτε αναλυτικά στην webtv του myagrinio.gr τη συνέντευξη τύπου
Ο Γ. Παπαναστασίου αφού ευχαρίστησε όλους για την παρουσία τους στο Αγρίνιο και την συμβολή της στην προσπάθεια ανάδειξης των αρχαίων μνημείων της περιοχής, τόνισε ότι η αυτοδιοίκηση θα πρέπει να σταθεί αρωγός στην προσπάθεια ανάδειξης των αρχαίων θεάτρων της Αιτωλοακαρνανίας. “Για τον δήμο Αγρινίου είναι απόλυτη προτεραιότητα η πολιτιστική μας κληρονομιά, η ανάδειξή της και η αξιοποίησή της. Έχουμε την αρχαία Στράτο, που θεωρώ ότι ο χώρος δεν είναι τόσο γνωστός όσο θα έπρεπε. Στόχος μας θα είναι είναι αρωγοί με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και υπηρεσίες που μπορούν να συμβάλλουν στην προστασία και την ανάδειξή του” τόνισε στην συνέχεια.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος του Σωματείου «Διάζωμα» Σταύρος Μπένος ανακοίνωσε πως μέσα στο 2015 οι μέλετες για τα αρχαία θέατρα Στράτου, Οινιαδών, Πλευρώνας, Καλυδώνας και Μακύνειας θα έχουν τελειώσει. “Είναι μια ευτυχής συγκυρία αυτή γιατί έτσι θα έχουμε μπροστά μας έξι χρόνια για να εντάξουμε τα θέατρα στο νέο ΕΣΠΑ” σχολίασε και στην συνέχεια ανέφερε πως “τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να προσαρμόσουμε τις προτάσεις μας στις προδιαγραφές του νέου ΕΣΠΑ”. Ακολούθως μίλησε για τα νέα κριτήρια που θέτει το νέο ΕΣΠΑ για να είναι ένα έργο επιλέξιμο. “Δεν θα είναι εύκολη υπόθεση αυτή γιατί το νέο ΕΣΠΑ για να κρίνει επιλέξιμο ένα έργο, εξαντλεί τους συναρμόδιους φορείς, απαιτώντας συνέργειες, θέλει οι επενδύσεις να έχουν άμεση σύνδεση και απόδοση στην τοπική οικονομία και θέλει τα έργα να έχουν βιωσιμότητα” είπε χαρακτηριστικά. “Η πρότασή μας που αφορά τα πέντε αρχαία θέατρα έχει να κάνει με τις πολιτιστικές και περιβαλλοντικές διαδρομές με άξονα τα μνημεία αυτά και το φυσικό μνημείο της Αιτωλοακαρνανίας που είναι το νερό” ανέφερε ο Στ. Μπένος και πρόσθεσε πως ο στόχος είναι η συνάντηση των μνημείων με άλλους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως η πρωτογενής παραγωγή, με τα τοπικά προϊόντα και τους αγρότες, με την γαστρονομία της περιοχής, με δράσεις μέσα από την ψηφιακή σύγκλιση και φυσικά το περιβάλλον. Ο Σταύρος Μπένος έκλεισε λέγοντας πως το “Διάζωμα” είναι εισηγητικός φορέας, “δεν παίρνουμε εμείς αποφάσεις, εμείς προτείνουμε στους θεσμούς της Πολιτείας”. “Ελπίζω να υπάρξει ανταπόκριση γιατί η Αιτωλοακαρνανία είναι ένας αδικημένος νομός και πρέπει να πάρει στο πολιτιστικό και όχι μόνο χάρτη τη θέση που της αξίζει”.
Από τη μεριά της η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ολυμπία Βικάτου ανέφερε πως οι μελέτες για τα θέατρα Οινιαδών και Μακύνειας έχουν ουσιαστικά ολοκληρωθεί και σχετικά με την αρχαία Στράτο τόνισε ότι έγιναν κάποιες συμπληρωματικές ανασκαφικές εργασίες, που απαιτούνταν για να προχωρήσουν οι μελέτες. Επίσης ανέφερε πως από την προσεχή άνοιξη θα γίνουν κάποιες ακόμη εργασίες ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου της Στράτου συνολικά. Στο σημείο αυτό μάλιστα ευχαρίστησε τον Γ. Παπαναστασίου για την αρωγή του δήμου Αγρινίου. Ο πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου – Αιτωλικού Φώτης Περγαντής ανέφερε ότι η πρόταση του “Διαζώματος” για τις πολιτιστικές – περιβαλλοντικές διαδρομές συνάδει με τους στόχους του φορέα και πρόσθεσε με νόημα ότι “οι πολιτισμοί γεννήθηκαν δίπλα στο υγρό στοιχείο”. Ακόμη σχολίασε πως η εμπειρία και από το εξωτερικό έχει δείξει πως όπου πέτυχε η προστασία σημαντικών υγροτόπων, αυτό έγινε μέσα από δράσεις ήπιας επίσκεψης που σχεδίασαν οι φορείς και την “κοινωνικοποίηση” ουσιαστικά του περιβάλλοντος.
“Η Περιφέρεια δεν έχει ακόμη καταλήξει στα προγράμματά της”
Σε ερώτηση του ΑγρίνιοCutlure.gr για το ποιος φορέας είναι αυτός που θα “μπει μπροστά” για να προχωρήσει η πρόταση αυτή μέσα από το νέο ΕΣΠΑ, δεδομένου πως σε ανάλογη πρόταση για τους αρχαιολογικούς χώρους της Ηπείρου που έχει ήδη πάρει προέγκριση από την Ε.Ε ο Στ. Μπένος παραδέχθηκε ότι η πρόταση του “Διαζώματος” γίνεται στα πρότυπα της πρότασης της περιφέρειας Ηπείρου και πρόσθεσε πως “η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος δεν έχει ακόμη καταλήξει στα προγράμματά της”… Πρόσθεσε όμως με νόημα : “η περιφέρεια αυτή δεν έγινε με το σωστό τρόπο, η Αιτωλοακαρνανία έπρεπε να είχε άλλο ρόλο, εμείς έχουμε ανάλογη πρόταση, την “Ολυμπία Οδό” για τους αρχαιολογικούς χώρους σε Αχαία και Ηλεία, όμως η Αιτωλοακαρνανία έχει το πλεονέκτημα να έχει την πιο συνεκτική διαδρομή με τόσα αρχαία θέατρα να βρίσκονται πολύ κοντά”. Στο σημείο αυτό παρενέβη και ο δήμαρχος Αγρινίου Γ. Παπαναστασίου λέγοντας με νόημα “η περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος πρέπει επιτέλους να αποφασίσει ότι δεν θα είναι μόνο για την Αχαία”.
_______________________________________________________________________________
ΓΙΑ ΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗN ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑ
Ι. ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ
1. Τι είναι η Διαδρομή
Η διαδρομή είναι ένα επώνυμο τουριστικό προϊόν, ένα προϊόν πολιτιστικού τουρισμού και ταυτόχρονα τουρισμού της φύσης (οικοτουρισμού, τουρισμού περιπέτειας, φυσιολατρικού τουρισμού, περιπατητικού τουρισμού), το οποίο διαμορφώνεται με βάση συγκεκριμένα συνεκτικά στοιχεία.
Ως εκ τούτου:
• Διαθέτει ένα κεντρικό θέμα, δηλαδή το συνεκτικό ή τα συνεκτικά στοιχεία της.
• Καλύπτει μια προσδιορισμένη χωρικά περιοχή.
• Αποκτά «τουριστική ταυτότητα» με μια επωνυμία – Brand.
Στόχο έχει να αποτελέσει κινητήριο μοχλό για την ανάπτυξη ορισμένης περιοχής. Πρόκειται για μια ανάπτυξη που θα είναι βιώσιμη και οικονομικά και κοινωνικά και περιβαλλοντικά.
Στόχοι μιας Διαδρομής είναι:
• Να προσελκύσει επισκέπτες στην συγκεκριμένη περιοχή.
• Να δημιουργήσει ευκαιρίες στις επιχειρήσεις και τους παραγωγούς προϊόντων και υπηρεσιών, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στη συγκεκριμένη περιοχή, ώστε να αυξήσουν τα έσοδά τους.
• Να προσελκύσει νέες επενδύσεις.
• Να επιμηκύνει την τουριστική περίοδο.
• Ει δυνατόν να εξασφαλίσει πόρους για τη συντήρηση των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, καθώς και των υποδομών τουρισμού της φύσης.
Προϋποθέσεις για την επιτυχία μιας πολιτιστικής – περιβαλλοντικής διαδρομής :
i. Αξιοθέατα και συναφείς υποδομές: μνημεία, μουσεία, χώροι περιήγησης και υποδομές υποστήριξης αυτών προσπελάσιμες και συντηρημένες, ενδιαφέροντα στοιχεία φυσικού περιβάλλοντος , βιοποικιλότητα κ.λ.π.
ii. Υποδομές σύνδεσης επί μέρους σημείων & περιήγησης: οδικό δίκτυο, μονοπάτια πεζοπορίας, ποδηλατόδρομοι, συγκοινωνίες, πεζόδρομοι, διαδρομές μέσα στους οικισμούς, προσπελάσιμες και συντηρημένες, ανάλογα με το χαρακτήρα και την κλίμακα κάθε περιοχής
iii. Επιχειρήσεις που προσφέρουν ποιοτικές υπηρεσίες, οι οποίες εμπλουτίζονται με καινοτόμες υπηρεσίες και συμμετέχουν σε δίκτυο για τη διαχείριση της διαδρομής.
Τα ανωτέρω προτείνονται από πολλούς μελετητές, που έχουν ασχοληθεί με τον ελληνικό τουρισμό , έχουν συμπεριληφθεί στο νέο εγκεκριμένο κείμενο του Σ.Ε.Σ./Ε.Σ.Π.Α. 2014-2020, καθώς και στην πρόταση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητα – Επιχειρηματικότητα – Καινοτομία – Ε.Π.Α.Ν.Ε.Κ., συμπεριλαμβάνονται δε στις προτεραιότητες του Υπ. Τουρισμού για τη νέα περίοδο 2014-2020. Για παρόμοιες δράσεις έχει μάλιστα προσδιοριστεί η χρήση των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων, που προβλέπουν οι κανονισμοί για την νέα περίοδο , κάτι που θα διευκολύνει την διοχέτευση πόρων από τα τομεακά Ε.Π. και τα Π.Ε.Π. για τη χρηματοδότησή τους.
2. Οι προκλήσεις του εγχειρήματος
Όμως, το εγχείρημα δημιουργίας διαδρομών, ως τουριστικών προϊόντων, στις περιφέρειες και στα αστικά κέντρα, όπως βέβαια και στα νησιά, παρουσιάζει κάποιες προκλήσεις που θα αναφερθούν στη συνέχεια.
Ο επιτυχής σχεδιασμός και στη συνέχεια η υλοποίηση μιας ολοκληρωμένης δράσης πολιτιστικής διαδρομής προϋποθέτει την ενεργό συμμετοχή πολλών «παικτών» που θα συνεργαστούν, θα συμφωνήσουν και θα υιοθετήσουν το όλο εγχείρημα, αποκτώντας τρόπον τινά την «κυριότητα/ownership». Προϋποθέτει δηλαδή αποτελεσματικές συνέργειες.
Οι παίκτες αυτοί είναι πρώτιστα οι τοπικοί παράγοντες – αιρετοί των Ο.Τ.Α. κάθε βαθμίδας, τοπικοί έφοροι αρχαιοτήτων, εκπρόσωποι φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών και οι τοπικοί επιχειρηματίες με τους τυχόν υπερτοπικούς συνεργάτες τους (λ.χ. Tour operators- TOs) και σε τελευταία ανάλυση η τοπική κοινωνία. Στη συνέχεια αρκετοί φορείς της κεντρικής διοίκησης, οι οποίοι έχουν ρόλο και αρμοδιότητα σε επιμέρους έργα, τα οποία θα προβλέπει ο σχεδιασμός της Διαδρομής: Υπ. Τουρισμού (Προδιαγραφές επιχειρήσεων, προβολή, κ.α. …), Πολιτισμού (αρχ. χώροι και μουσεία, προδιαγραφές προϊόντων ομοιωμάτων, Τ.Α.Π., δικαιώματα φωτογράφησης, …), Υ.Π.Ε.Κ.Α. (υδάτινοι δρόμοι και πόροι, δάση και μονοπάτια),Υποδομών και Μεταφορών (μεγάλοι οδικοί άξονες, λιμάνια, αεροδρόμια), κ.λ.π., αλλά και φορείς, όπως το Ξ.Ε.Ε., ο Σ.Ε.Τ.Ε., Μ.Κ.Ο. με πανελλήνια δραστηριότητα κ.λ.π.
Ο συντονισμός όλων αυτών των φορέων για έργα σχετικά μικρού προϋπολογισμού (θα πρέπει να επιδιωχθεί τα έργα να μην περιλαμβάνουν φαραωνικές κατασκευές που θα αλλοιώσουν το βιώσιμο χαρακτήρα του εγχειρήματος) δεν είναι αυτονόητος, σε μια κοινωνία, μάλιστα, που δε διακρίνεται για την ευκολία συνεργασίας μεταξύ διαφορετικών ομάδων.
Για τούτο, ως λύση έχει επιλεγεί η παρουσίαση επεξεργασμένης πρότασης στην τοπική κοινωνία, την οποία, μετά τη διατύπωση τυχόν παρατηρήσεων, υιοθετεί, και στη συνέχεια ο κάθε φορέας – Περιφέρεια, Ο.Τ.Α., φορείς επιχειρήσεων, μεμονωμένες επιχειρήσεις, Μ.Κ.Ο. – αναλαμβάνουν τις δράσεις που προβλέπονται.Προκειμένου να εξασφαλιστεί η ικανοποιητική λειτουργία και συντήρηση της Διαδρομής, ως θεματικού τουριστικού προϊόντος, απαιτείται η εξ’ αρχής επιλογή και εγκατάσταση αποτελεσματικού Φορέα Διαχείρισης.
Η λογική των Διαδρομών είναι ότι: μέσω της οργάνωσης ενός θεματικού «προορισμού» προσελκύουμε επισκέπτες, «ανοίγουμε» δηλαδή τους χώρους με οργανωμένο τρόπο στον Τουρισμό, που είναι ο κύριος τομέας, όσον αφορά στην αναγνώριση των πολιτιστικών και περιβαλλοντικών πόρων, τη διάδοση της αξίας τους και την εξασφάλιση, όχι μόνο εσόδων για την προστασία και επιβίωσή τους στο μέλλον, αλλά και σημαντικών εσόδων στην τοπική οικονομία. Όμως, στο πλαίσιο της Διαδρομής, συνδέουμε άρρηκτα τον Τουρισμό με την τοπική παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών: με τον πρωτογενή τομέα-τοπικά προϊόντα, τη μεταποίηση, τις τουριστικές επιχειρήσεις, τη ντόπια πολιτιστική παραγωγή. Είναι φανερό, ότι διαδρομές μπορεί και πρέπει να σχεδιάζονται με βάση τους περιορισμούς που επιβάλλει η προστασία των πόρων, και με την επιστημονική σοβαρότητα, που απαιτεί αφ’ ενός η φύση τους και αφ’ ετέρου η δυνητική τους τουριστική πελατεία.
3. Συγκρότηση μιας πρώτης ‘Έκθεσης για μια πολιτιστική – περιβαλλοντική διαδρομή
Στη συνέχεια των ανωτέρω, είναι αυτονόητο ότι μια ολιγομελής Ομάδα Σχεδιασμού αναλαμβάνει τη σύνταξη της πρώτης πρότασης-έκθεσης, πράγμα που ήδη έγινε για τη σύνταξη της παρούσας έκθεσης. Η Ομάδα αυτή κατέγραψε τα διάφορα αξιοθέατα, που προτείνεται να περιληφθούν στη Διαδρομή (αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία όλων των εποχών, ιστορικά γεγονότα, στοιχεία περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος). Με ειδική μελέτη προβλέπεται να προσεγγιστούν θέματα προϊοντικής/ επαγγελματικής φύσης, ώστε να καταστεί δυνατή η σύνδεση της Διαδρομής με την τοπική επιχειρηματικότητα και παραγωγή του πρωτογενούς τομέα, της μεταποίησης, των μμε κ.λ.π.
Η παρούσα έκθεση προτείνει τη δημιουργία μιας συνδυασμένης Διαδρομής αρχαίων θεάτρων και υδάτινου στοιχείου (λίμνες, ποτάμια, λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου και Αιτωλικού), δηλαδή μια πολιτιστική και περιβαλλοντική διαδρομή, ως επώνυμο τουριστικό προϊόν-εμπειρία.
ΙΙ.- Η ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΟΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΙ ΤΗΣ ΠΟΡΟΙ (ΦΥΣΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΙ) ΩΣ ΠΟΛΟΣ ΕΛΞΗΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
Η περιφερειακή ενότητα της Αιτωλοακαρνανίας έχει, σύμφωνα με την απογραφή του 2011 120.033 κατοίκους . Η οικονομία του νομού είναι κυρίως αγροτοκτηνοτροφική, με μεγάλη παραγωγή κυρίως στις νότιες περιοχές. Είναι μια απ’ τις κύριες καπνοπαραγωγικές περιοχές της χώρας, ενώ καλλιεργούνται ακόμα ρύζι, όσπρια, δημητριακά, ελιές. Στα νοτιοδυτικά παράλια λειτουργούν ιχθυοκαλλιέργειες, ενώ υπάρχουν και μεγάλες αλυκές ειδικά στην περιοχή του Μεσολογγίου. Στον τομέα της κτηνοτροφίας κατέχει μια από τις υψηλότερες θέσεις στην εγχώρια παραγωγή χοιρινού κρέατος με σύγχρονες μονάδες στην περιοχή της Βόνιτσας και του Αστακού. Αρκετοί κάτοικοι των ορεινών περιοχών κυρίως ασχολούνται με την εκτροφή αιγοπροβάτων κατά τον παραδοσιακό τρόπο καθώς στα μέρη αυτά έχει σταματήσει εντελώς η όποια αγροτική δραστηριότητα. Στην Ορεινή Ναυπακτία τα τελευταία χρόνια με Ευρωπαϊκές επιχορηγήσεις αναπτύσσεται η εκτροφή βοοειδών ελευθέρας βοσκής.
Δυστυχώς η τουριστική ανάπτυξη της περιοχής είναι ακόμη πολύ περιορισμένη, παρά τους πολύ αξιόλογους φυσικούς και πολιτιστικούς της πόρους, τη γειτνίασή της με το λιμάνι της Πάτρας και τη λειτουργία διεθνούς αερολιμένα στο Άκτιο. Η τουριστική κίνηση της περιοχής εξαρτάται καταλυτικά από την εσωτερική αγορά, μια αγορά πεπερασμένη σε μέγεθος και με πολλά προβλήματα εξ αιτίας της τρέχουσας κρίσης. Τα τουριστικά στοιχεία της Αιτωλοακαρνανίας περιγράφονται αναλυτικά στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2.
Ως προς τους φυσικούς πόρους, σημαντικά είναι τα τρία ποτάμια της (Αχελώος, Εύηνος και Μόρνος), οι λίμνες της φυσικές (Τριχωνίδα, Λυσιμαχία, Αμβρακία, Οζερός) και τεχνητές (Καστρακίου, Κρεμαστών και Στράτου) και οι λιμνοθάλασσές της με σημαντικότερες του Μεσολογγίου και του Αιτωλικού. Γι’ αυτό θα πρέπει κατά μήκος της προτεινόμενης Διαδρομής να αναδειχθεί το υδάτινο στοιχείο, ως συγκριτικό πλεονέκτημα της περιοχής, παράλληλα με άλλους φυσικούς πόρους (χλωρίδα, πανίδα, τοπία) και τους πολιτιστικούς πόρους.
Ως προς τους πολιτιστικούς της πόρους:
Η Αιτωλοακαρνανία αποτελεί μια σημαντική γεωγραφική περιοχή του Ελλαδικού χώρου, καθώς βρίσκεται πάνω σε σημαντικούς χερσαίους και θαλάσσιους δρόμους επικοινωνίας. Λόγω της καίριας και στρατηγικής σημασίας θέσης της κατοικήθηκε αδιάκοπα από τα παλαιολιθικά χρόνια. Οι κάτοικοί της, εκμεταλλευόμενοι το φυσικό ανάγλυφο της περιοχής, ανέπτυξαν έναν έντονο αγροτικό και κτηνοτροφικό χαρακτήρα οικονομίας. Σε περισσότερες από 150 θέσεις της Αιτωλοακαρνανίας διατηρούνται ακόμη και σήμερα δείγματα αμυντικής αρχιτεκτονικής: επιβλητικές οχυρώσεις, τείχη και πύργοι, τα οποία προστάτευαν τις αρχαίες πόλεις, αλλά και δείγματα της καθημερινής ζωής των κατοίκων: οικιστικά κατάλοιπα, δημόσια κτίρια, αγορές, θέατρα και νεκροταφεία. Την περιοχή κατοίκησαν κατά κύριο λόγο τα έθνη των Αιτωλών και Ακαρνάνων, με φυσικό όριο ανάμεσά τους, τον Αχελώο ποταμό. Η Αιτωλοακαρνανία είναι πλούσια σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία όλων των εποχών.
Είναι, επίσης, η κοιτίδα σημαντικών γεγονότων της πιο πρόσφατης ιστορίας, ξεκινώντας από την ενετοκρατία, τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571, που αναχαίτισε την προέλαση των Τούρκων στην Ευρώπη, και φθάνοντας στην Επανάσταση του 1821, την Έξοδο του Μεσολογγίου και το θάνατο του Λόρδου Βύρωνα.
Τα παραπάνω πολιτιστικά στοιχεία, όπως και άλλα, αποτελούν την αναγκαία «υποδομή» για την ανάπτυξη πολιτιστικού τουρισμού και μάλιστα με έμφαση στα πέντε αρχαία θέατρα (Μακύνειας, Καλυδώνας, Πλευρώνας, Οινιαδών και Στράτου, / βλ. εικ.1: χάρτη και εικόνες 2-10: φωτογραφίες θεάτρων Αιτωλοακαρνανίας) που αποτελούν το συγκριτικό πλεονέκτημα της περιοχής, μαζί με το υδάτινο στοιχείο, που θα αποτελέσει το συνεκτικό στοιχείο για την ανάπτυξη τουρισμού της φύσης σε όλες του τις επί μέρους μορφές.Στους παραπάνω πόρους θα πρέπει να προστεθεί η αξιόλογη γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή και γενικά τα τοπικά προϊόντα, η λαογραφία και οι θρησκευτικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Κατά συνέπεια, η Αιτωλοακαρνανία διαθέτει αξιόλογους τουριστικούς πόρους, ικανούς να υποστηρίξουν, σε συνδυασμό με τα περιβαλλοντικά της πλεονεκτήματα και την τοπική παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών, μια ήπια τουριστική ανάπτυξη, που θα ευνοήσει πολλαπλά την περιοχή, κυρίως λόγω των θέσεων εργασίας που θα δημιουργηθούν, των μικρών επιχειρήσεων που θα στηριχθούν και θα γίνουν αποδοτικές, αλλά και της συμβολής των τουριστών στη ζωντάνια της καθημερινής ζωής ακόμη και εκτός τουριστικής περιόδου. Η ανάπτυξη αυτή θα πρέπει εξ αρχής να στοχεύει στην επέκταση της τουριστικής περιόδου και στην αξιοποίηση των τουριστικών πόρων για πελατεία ειδικών θεματικών ενδιαφερόντων (παράλληλα με την πελατεία επαγγελματικού τουρισμού, εσωτερικού κυρίως παραθεριστικού τουρισμού και θαλάσσιου τουρισμού, που ήδη προσελκύει σε πολύ περιορισμένο όμως βαθμό).
ΙIΙ. ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ – ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΙΣ
1.-Περιεχόμενο του Προγράμματος της Διαδρομής
Η διαδρομή, όπως περιγράφεται στο παρόν, είναι ένα πλήρες και επώνυμο τουριστικό προϊόν, που αποτελείται από επισκέψεις σε πολιτιστικά και περιβαλλοντικά αξιοθέατα και από μια σειρά τουριστικών και συμπληρωματικών υπηρεσιών. Οι επισκέψεις θα πρέπει να προβλέπουν ξενάγηση (δια ζώσης ή ηλεκτρονική) σε όλα τα πολιτιστικά αξιοθέατα – στάσεις της Διαδρομής, ενώ θα πρέπει να προβλέπονται οδηγοί (έντυποι ή/και ηλεκτρονικοί), καθώς και επαγγελματίες οδηγοί – συνοδοί για την επίσκεψη των περιβαλλοντικών αξιοθέατων.
Θα πρέπει να εξασφαλίζεται σχετική εξειδικευμένη και εξαντλητική ερμηνεία/πληροφόρηση (έντυπη και ηλεκτρονική), που θα μπορεί να λάβει ο δυνητικός τουρίστας πριν, κατά και μετά την επίσκεψη.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι η περίπτωση της Πολιτιστικής Διαδρομής στην Αιτωλοακαρνανία είναι ένα πρόγραμμα ολιστικό, επειδή αναφέρεται στο σύνολο των πέντε αρχαίων θεάτρων της, σε συνδυασμό με τα μνημεία του φυσικού της περιβάλλοντος. Επίσης, η ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων της Αιτωλοακαρνανίας αποτελεί ένα υπόδειγμα ανάπτυξης συνεργειών μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού, της Εφορείας Αρχαιοτήτων, της Τοπικής και Περιφερειακής αυτοδιοίκησης, του «ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ», της επιχειρηματικής κοινότητας, των χορηγών και των απλών πολιτών.
2.- Έργα και Δράσεις
Μελέτες και έργα:
Οι τεχνικές μελέτες και τα έργα που απαιτούνται:
Α1) για την αποκατάσταση και ανάδειξη των μνημείων και τη βελτίωση των επισκέψεων στους αρχαιολογικούς χώρους:
Τα έργα αυτά θα πρέπει να περιγραφούν από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας.
Α2) για την αποκατάσταση και ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων της Αιτωλοακαρνανίας έχουν ήδη γίνει σπουδαία βήματα:
• η έρευνα και οι μελέτες αποκατάστασης των αρχαίων θεάτρων της Πλευρώνας και των Οινιαδών ολοκληρώνονται με χρηματοδότηση μέσω προγραμματικής σύμβασης,
• οι μελέτες αποκατάστασης των αρχαίων θεάτρων της Μακύνειας και της Καλυδώνας, οι οποίες ανατέθηκαν από το «ΔΙΑΖΩΜΑ» με χρήματα που συγκεντρώνονται στους «κουμπαράδες» (ηλεκτρονικούς τραπεζικούς λογαριασμούς) των θεάτρων αυτών, είναι σε εξέλιξη,
• η έρευνα και η μελέτη αποκατάστασης – αναστήλωσης του αρχαίου θεάτρου της Στράτου είναι σε εξέλιξη με χρηματοδότηση μέσω προγραμματικής σύμβασης.
(Αναλυτικότερα οι εργασίες στα αρχαία θέατρα της Αιτωλοακαρνανίας περιγράφονται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1).
Το «ΔΙΑΖΩΜΑ» από την πλευρά του συμβάλλει στην αποκατάσταση των αρχαίων θεάτρων της Αιτωλοακαρνανίας, με την ανάθεση (όπου αυτό απαιτείται) των μελετών αποκατάστασης, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση των αρχαίων θεάτρων της Μακύνειας και της Καλυδώνας.
γ) για την ανάδειξη και βελτίωση της εμπειρίας στα περιβαλλοντικά αξιοθέατα:
Μέρος των παραπάνω έργων περιγράφεται αναλυτικά στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 με τις προτάσεις του Φορέα Διαχείρισης της Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου.
δ) για τη δημιουργία ή βελτίωση των υποδομών:
Πιο συγκεκριμένα: Εδώ θα πρέπει να γραφούν τα ώριμα έργα αλλά και όσα απαιτούν προηγούμενη μελέτη. Θα πρέπει να γίνει μια συνεργασία με την Τεχν. Υπηρεσία της Περιφέρειας, προκειμένου να καταγραφούν έργα και μελέτες γενικής υποδομής.
Επίσης, σύμφωνα με στοιχεία που διέθεσε ο Φορέας Διαχείρισης της Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου, απαιτούνται τα παρακάτω έργα για την ανάδειξη του υδάτινου στοιχείου:
1. Βελτίωση βατότητας δρόμου από το Τ.Ε.Ι. Μεσολογγίου έως το ανατολικό άκρο του διαύλου της Ανατολικής Κλείσοβας. Πρόκειται περί χωμάτινου δρόμου που βρίσκεται επάνω στο ανάχωμα του διαύλου. Δεδομένου ότι έχει δεχθεί έντονες φθορές απαιτείται η βελτίωσή του (ασφαλτόστρωση ή επισκευή με αδρανές υλικό), προκειμένου να διευκολυνθεί η μετάβαση των επισκεπτών με λεωφορείο στο σημαντικό οικοσύστημα του υγροτόπου της περιοχής. Η λιμνοθάλασσα της Κλείσοβας έχει παραχωρηθεί από το ελληνικό δημόσιο στον Δήμο Ι.Π Μεσολογγίου, οπότε πρόκειται περί δημοτικής οδοποιίας, γεγονός που καθιστά πιο εύκολη τη διαδικασία για την κατασκευή του έργου της ασφαλτόστρωσης και τη βελτίωση της προσπελασιμότητας και της βατότητας του δρόμου (το μήκος του δρόμου υπολογίζεται περίπου στα 9 χλμ. και το πλάτος δρόμου στα 5 μ. / βλ. Εικ.11-12).
2. Ανακατασκευή οικίσκων Πόρου ως χώρων υποδοχής και ενημέρωσης επισκεπτών για την εκκίνηση υδάτινης πλωτής διαδρομής προς τα φυσικά ιχθυοτροφεία της λιμνοθάλασσας (ιβάρια). Πρόκειται περί δυο σχετικά μικρών κτιρίων που κατασκευάσθηκαν από την πρώην Νομαρχία Αιτωλοακαρνανίας με χρηματοδότηση από την Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή της Π.Δ.Ε. (βλ. Εικ.13)
3. Κατασκευή μικρού κτιρίου φιλικού στο περιβάλλον και συμβατού με την αισθητική κλίμακα του αρχαιολογικού χώρου του αρχαίου θεάτρου των Οινιαδών εντός του αρχαιολογικού χώρου και παράπλευρα του φυλακίου, το οποίο θα αξιοποιείται για τις ανάγκες της περιβαλλοντικής ερμηνείας του ποταμού Αχελώου. Προμήθεια και τοποθέτηση εξωτερικού Info kiosk που θα παρέχει περιβαλλοντική πληροφορία για το Εθνικό Πάρκο, το Φορέα Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου και τον ποταμό Αχελώο στο δρόμο ανάβασης από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου προς το θέατρο.
4. Βελτίωση βατότητας δρόμου για την πρόσβαση από το αρχαίο θέατρο των Οινιαδών στις εκβολές του ποταμού Αχελώου.
Εκτός, από τα αμιγώς αρχαιολογικού χαρακτήρα έργα, θα πρέπει να προβλεφθούν και έργα υποδομών στους αρχαιολογικούς χώρους, όπου τέτοια έργα απαιτούνται (π.χ. πυροπροστασία, αντικεραυνική προστασία, αποχέτευση ομβρίων κ.λ.π.), καθώς και βελτιώσεις της προσπέλασης και της στάθμευσης στους χώρους.
Παράλληλα με την οδική προσπέλαση στους χώρους φυσικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος (στάσεις) της Διαδρομής, θα προβλεφθούν και άλλοι τρόποι μετακίνησης σε δύσβατα σημεία, όπως μέσω μονοπατιών ή με καΐκια.
3. Οργανωτικές (soft) δράσεις
Εκτός από τις υποδομές αρχαιολογικού και φυσικού ενδιαφέροντος και τα έργα γενικής υποδομής, που θα απαιτήσει η Διαδρομή, θα πρέπει να προβλεφθούν και τα ακόλουθα (όχι αναγκαστικά κατά χρονική σειρά).
1.-Κατάρτιση αρχικού marketing plan με πρόταση για branding, σχεδιασμός λογότυπου και δημιουργικού της Διαδρομής. Το marketing plan θα πρέπει να υλοποιηθεί και να τηρηθεί απαρέγκλιτα ο λογότυπος, ενώ και το δημιουργικό της διαδρομής θα πρέπει να τηρηθεί για περίοδο τουλάχιστον 3-5 ετών, οπότε και θα πρέπει να αξιολογηθούν τα αποτελέσματά τους και η ανάγκη τροποποίησης-ανανέωσής τους. Το marketing plan θα υποδείξει αγορές, τμήματα αγορών (segments) και τρόπους προσέγγισης-προσέλκυσης ζήτησης ειδικών ενδιαφερόντων. Δια του branding θα επιδιωχθεί η καθιέρωση της «ταυτότητας» της Διαδρομής. Σημειώνεται ότι η Διαδρομή απευθύνεται σε διαφορετικές πελατείες-στόχους με διαφορετικά ειδικά ενδιαφέροντα (φυσικά και περιβαλλοντικά αφενός και πολιτιστικά αφετέρου), και παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν στεγανά στην τουριστική μετακίνηση, το γεγονός αυτό θα πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά τη σύνταξη της προκήρυξης του marketing plan, ώστε να καταγραφούν οι δυνητικές αγορές και των δύο αυτών μορφών πελατείας και να προταθεί η αναγκαστικά διαφορετική επικοινωνιακή προσέγγιση, που η κάθε μορφή απαιτεί.
2.- Σχεδιασμός των μέσων (media plan) για διαφήμιση και δημόσιες σχέσεις, στη βάση των υποδείξεων του marketing plan.
3.-Σχεδιασμός και υλοποίηση ενός «γεγονότος» για την έναρξη της Διαδρομής (launching event) που θα τύχει ευρείας δημοσιότητας.
4.-Αναθεώρηση-επικαιροποίηση του marketing plan περί τα μέσα της προγραμματικής περιόδου (περί το 2007-2008) και συσχετισμός με τον επικοινωνιακό σχεδιασμό της Περιφέρειας (χωρίς να αποτελεί τμήμα αυτού).
5.-Δράσεις προβολής (διαφημιστικές ενέργειες και ενέργειες δημοσίων σχέσεων) καθ’ όλη τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου, σύμφωνα με το marketing plan. Στις ενέργειες δημοσίων σχέσεων περιλαμβάνεται και η παραγωγή ή αγορά συλλεκτικών δώρων, σχετικών με τη Διαδρομή, που θα προορίζονται για δημοσιογράφους και γενικά για πρόσωπα που επηρεάζουν την κοινή γνώμη. Επίσης περιλαμβάνονται η εκτύπωση του έντυπου και η δημιουργία του ηλεκτρονικού υλικού της Διαδρομής. Θα πρέπει να προβλέπεται επανεκτύπωση των εντύπων της διαδρομής περί τα μέσα της προγραμματικής περιόδου, μετά από τυχόν ενημέρωσή τους, αλλά και έκδοσή τους σε πρόσθετες ξένες γλώσσες (όχι μόνο ελληνικά και αγγλικά, αλλά και γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά, ρωσικά).
6.-Μελέτη για την οργάνωση της συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας στα οφέλη από τη Διαδρομή : μέσω της μελέτης αυτής: θα εκπονηθούν οι προδιαγραφές ανά κλάδο καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος (ταβέρνες, καφενεία κ.λ.π.), καταστημάτων λιανικής πώλησης ενθυμίων κ.λ.π. ειδών, που ενδιαφέρουν τους τουρίστες, αλλά και ανά παραγόμενο τοπικό προϊόν/παραγωγό κ.λ.π., που θα συνδεθούν με τη Διαδρομή και θα έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν το λογότυπό της (ή για τα προϊόντα τις ειδικά σχεδιασμένες ετικέτες), θα καταρτιστεί τυπική σύμβαση (υπόδειγμα) και καταστατικό του Τοπικού Συμφώνου Ποιότητας, θα εντοπιστούν και καταγραφούν τα καταστήματα αυτά και οι παραγωγοί τοπικών προϊόντων, και θα καταγραφούν όλες οι αναγκαίες για τη σύνδεση της Διαδρομής με τα εν λόγω καταστήματα και παραγωγούς ενέργειες, συμπεριλαμβανομένων των τυχόν εν ισχύι κινήτρων για τη βελτίωση των χώρων, τυχόν πιστοποίηση, κατά υφιστάμενα πρότυπα όπου αυτό ενδείκνυται και είναι δυνατό κ.λ.π.
7.-Εφαρμογή της μελέτης της προηγουμένης παραγράφου. Ας σημειωθεί ότι το κόστος που θα υπάρξει για την προβολή των εν λόγω επιχειρήσεων, ως τμήματος της Διαδρομής, θα περιληφθεί στα ανωτέρω υπό στοιχ. 4 και 5.
8.-Συντήρηση και διαρκής ενημέρωση του κόμβου της Διαδρομής και ενδεχόμενη αναθεώρησή του στα μέσα της προγραμματικής περιόδου (προσθήκη γλωσσών, νέο περιεχόμενο κ.λ.π.)
9.-Ανάπτυξη ψηφιακής στρατηγικής επικοινωνίας (μέσω ειδικής μελέτης). Παρακάτω αναλύεται χωριστά το περιεχόμενο και τα έργα που θ’ απαιτηθούν για την ψηφιακή στήριξη και ολοκλήρωση της Διαδρομής.
10.-Συγκοινωνιακή προσέγγιση της σήμανσης και των μικρών βελτιώσεων στην πρόσβαση στους χώρους της Διαδρομής (συνοπτική μελέτη ειδικότητας συγκοινωνιολόγου).
11.- Κατάρτιση προδιαγραφών για την επιλογή τουριστικού γραφείου ή γραφείων, που θα εκτελεί τη Διαδρομή (και θα διαθέτει το έντυπο υλικό της, ενώ θα προβάλλεται και στον κόμβο της Διαδρομής) και κατάρτιση Πρόσκλησης Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για Τουριστικά Γραφεία.
12.-Τέλος , θα πρέπει να προβλεφθεί σύστημα διαχείρισης επισκεπτών στους πιο «ευαίσθητους» χώρους με φυσικό ή πολιτιστικό ενδιαφέρον.
4. Ψηφιακά όπλα της Διαδρομής – Ψηφιακές δράσεις
• Ψηφιοποίηση (σύμφωνα με τις Καλές Πρακτικές βλ. και http://digitazation.hpvlab.ceid.upatras.gr) και καταχώρηση φωτογραφιών, βίντεο και κειμένων τεκμηρίωσης σχετικά με τα σημεία ενδιαφέροντος της Διαδρομής και τα αξιοθέατα της ευρύτερης περιοχής (Ψηφιοποίηση-Τεκμηρίωση).
• Δημιουργία ειδικού site πολιτιστικού – τουριστικού περιεχομένου με responsive design και για έξυπνες φορητές συσκευές. Για παράδειγμα: ψηφιακοί χάρτες θα παρουσιάζουν την Διαδρομή και τα άλλα πολυθεματικά αξιοθέατα στο πλαίσιο της ευρύτερης περιοχής, στην οποία ανήκουν. Με ειδικές διαδικτυακές εφαρμογές θα δίνεται η δυνατότητα προετοιμασίας της επίσκεψης (καταλύματα, εστίαση, περίπατοι, άλλα αξιοθέατα, νοητικός προσανατολισμός, προτάσεις για πλήρη αξιοποίηση της επίσκεψης). Παράλληλα η εισαγωγή της Διαδρομής, ως προορισμού, σε ευρέως διαδεδομένες ταξιδιωτικές πλατφόρμες π.χ. tripadvisor, lonely planet, θα αυξήσει σημαντικά τη διαδικτυακή προβολή τους. (Ενημέρωση)
• Ένταξη της Διαδρομής σε κοινωνικά δίκτυα (facebook, pinterest, twitter) ώστε να δημιουργηθεί μια ψηφιακή κοινότητα με μεγάλες δυνατότητες διεύρυνσης. Η θεμελίωση σχέσεων επικοινωνίας μέσω των δικτύων αυτών θα ενισχύσει την παρουσία των χώρων της Διαδρομής στο διαδικτυακό «γίγνεσθαι» και θα προσδώσει ιδιαίτερη δυναμική στη συνεχή διεύρυνση του κοινού τους. Η ανάπτυξη στρατηγικών επικοινωνίας θα προδιαγράψει τις ειδικές δράσεις που θα υλοποιηθούν με στόχο τη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων.(Δικτύωση -διεύρυνση κοινών).
• Ανάπτυξη ψηφιακών εφαρμογών και δημιουργία εγκαταστάσεων και εκθεμάτων. Αυτά θα λειτουργούν ως ερμηνευτικά μέσα για την αποκωδικοποίηση της πληροφορίας, που παρέχεται στους επισκέπτες, στο διαδίκτυο και στο φυσικό χώρο (επιλεγμένα σημεία της Διαδρομής). Η δημιουργία ακουστικών ξεναγήσεων, σύνθετων αφηγηματικών εφαρμογών, εφαρμογών κινητών τηλεφώνων και διαδραστικών εγκαταστάσεων – εκθεμάτων αναδεικνύει τις «ιστορίες» που συνδέονται με τους χώρους της Διαδρομής με διάφορους τρόπους (ήχος, εικόνα, βίντεο) και από διάφορες οπτικές (επιστήμονες, τοπική κοινωνία, επισκέπτες.
Μόνο αν η πολιτιστική και περιβαλλοντική Διαδρομή αντιμετωπιστεί με τη συγκεκριμένη αντίληψη, ως ένα δηλαδή πλήρες και επώνυμο τουριστικό προϊόν, μπορεί να επιτύχει να προσελκύσει τουριστική πελατεία πολιτιστικού τουρισμού και τουρισμού της φύσης στην πράξη και να μεγιστοποιήσει τα οφέλη για την τοπική οικονομία και κοινωνία.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΘΕΑΤΡΑ ΤΗΣ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ ΤΟΥΣ
Για το αρχαίο θέατρο της Πλευρώνας το «ΔΙΑΖΩΜΑ» έχει ανοίξει «κουμπαρά», όπου συγκεντρώνονται χρήματα που διατίθενται για τις ανάγκες του μνημείου. Επίσης, για την έρευνα και τη μελέτη αποκατάστασης του θεάτρου αυτού (και με τη συμβολή του «ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ») έχει υπογραφεί Προγραμματική Σύμβαση ύψους 125.000 ευρώ μεταξύ της τέως Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αιτωλοακαρνανίας – νυν Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας (Περιφερειακή Ενότητα Αιτωλοακαρνανίας) και του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Για την προστασία και ανάδειξη του αρχαίου θεάτρου της Μακύνειας ο Δήμος Αντιρρίου διέθεσε στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού μέσω Προγραμματικής Σύμβασης χρηματοδότηση ύψους 70.000,00 ευρώ. Το «ΔΙΑΖΩΜΑ» άνοιξε, επίσης, «κουμπαρά» για το μνημείο, όπου μεταξύ άλλων η Εταιρεία «Γέφυρα Α.Ε.» έχει διαθέσει χορηγία, ύψους 19.200 ευρώ. Με τα χρήματα που συγκεντρώνονται στον κουμπαρά του μνημείου το «ΔΙΑΖΩΜΑ» ανέθεσε εν συνεχεία τη μελέτη αποκατάστασης του μνημείου στον αρχιτέκτονα-μηχανικό, κο Νίκο Χατζηδάκη, καθώς και τη γεωτεχνική μελέτη στον κο Γιώργο Ντουνιά και την Εταιρεία « Έδαφος Μηχανικοί Α.Ε». Η εκπόνηση των παραπάνω μελετών είναι σε εξέλιξη.
Για το αρχαίο θέατρο του Στράτου έχει υπογραφεί προγραμματική σύμβαση, ύψους 80.000 ευρώ, μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης, της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και του Δήμου Αγρινίου. Η παραπάνω χρηματοδότηση διατίθεται από το Δήμο Αγρινίου για την έρευνα και μελέτη αποκατάστασης – αναστήλωσης αρχαίου θεάτρου. Το «ΔΙΑΖΩΜΑ», τέλος, συγκεντρώνει χρήματα στον «κουμπαρά» του θεάτρου, τα οποία θα χρηματοδοτήσουν τις συμπληρωματικές εργασίες στο μνημείο.
Για την έρευνα και τη μελέτη αποκατάστασης του αρχαίου θεάτρου των Οινιαδών έχει υπογραφεί (από κοινού με το θέατρο της Πλευρώνας) Προγραμματική Σύμβαση, ύψους 125.000 ευρώ μεταξύ της τέως Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αιτωλοακαρνανίας – νυν Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας (Περιφερειακή Ενότητα Αιτωλοακαρνανίας) και του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Το «ΔΙΑΖΩΜΑ», τέλος, συγκεντρώνει χρήματα στον «κουμπαρά» του θεάτρου, τα οποία θα χρηματοδοτήσουν τις συμπληρωματικές εργασίες στο μνημείο.
Στο αρχαίο θέατρο της Καλυδώνας πραγματοποιήθηκαν ανασκαφικές εργασίες κατά τα έτη 2011 – 2013, οι οποίες χρηματοδοτήθηκαν από το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Δανίας με το ποσό των 200.000 ευρώ. Το «ΔΙΑΖΩΜΑ» με τη σειρά του, αξιοποιώντας χρήματα που συγκεντρώθηκαν στον κουμπαρά (ηλεκτρονικό τραπεζικό λογαριασμό) του μνημείου, ανέθεσε τη μελέτη αποκατάστασης του θεάτρου στον αρχιτέκτονα-μηχανικό, κο Νίκο Χατζηδάκη.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑ
Τα κυριότερα στοιχεία που υπάρχουν, προκειμένου να δώσουν μια εικόνα για τον Τουρισμό της Αιτωλοακαρνανίας είναι αυτά των λειτουργούντων ξενοδοχείων, που τηρεί το ΞΕΕ. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία του ΞΕΕ (2013) στην περιφερειακή ενότητα λειτουργούν 74 ξενοδοχειακές μονάδες με 1827 δωμάτια και 3447 κλίνες. Τέσσερις (4) εξ αυτών είναι 4* (127 δωμάτια, 232 κλίνες), 32 3* (1033 δωμάτια, 1967 κλίνες), 26 είναι 2* (530 δωμάτια. 981 κλίνες) και 12 είναι 1* (137 δωμάτια, 267 κλίνες).
Ξενοδοχεία Περιφερειακής Ενότητας Αιτωλοακαρνανίας
5* 4* 3* 2* 1* Σύνολο
Μονάδες 4 32 26 12 74
Δωμάτια 127 1033 530 137 1827
Κλίνες 232 1967 981 267 3447
Τα πιο πρόσφατα στοιχεία της ΕΛ-ΣΤΑΤ για αφίξεις-διανυκτερεύσεις σε ξενοδοχειακού τύπου καταλύματα είναι τα συγκεντρωτικά του 2012, που ως γνωστόν ήταν μια τουριστική χρονιά με πτωτικό πρόσημο . Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, στην περιφερειακή ενότητα Αιτωλοακαρνανίας σημειώθηκαν συνολικά 103.084 αφίξεις σε ξενοδοχεία (93.884 ημεδαπών και 9.200 αλλοδαπών) σε σύνολο Χώρας 14.501.209 αφίξεων (δηλαδή σημειώθηκε το 0,71% των αφίξεων σε ξενοδοχεία του συνόλου της Χώρας) και 248.738 διανυκτερεύσεις (213.602 ημεδαπών και 35.136 αλλοδαπών) σε σύνολο Χώρας 63.054.739 διανυκτερεύσεων (δηλαδή σημειώθηκε το 0,4% περίπου του συνόλου των διανυκτερεύσεων της Επικράτειας)
H Αιτωλοακαρνανία (στοιχεία ΜΗ.Τ.Ε ΕΟΤ μέχρι τέλος Οκτωβρίου 2014) διαθέτει 70 επιχειρήσεις ενοικιαζομένων δωματίων και διαμερισμάτων, με 483 δωμάτια και 1048 κλίνες, εκ των οποίων οι 11 επιχειρήσεις με 84 δωμάτια και 180 κλίνες είναι 4 κλειδιών. Διαθέτει ακόμη 29 επιχειρήσεις τουριστικών επιπλωμένων κατοικιών (ανήκουν στα αυτοεξυπηρετούμενα καταλύματα) με 85 δωμάτια και 264 κλίνες.
Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει η πολύ περιορισμένη τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, παρά τους πολύ αξιόλογους φυσικούς και πολιτιστικούς της πόρους, τη γειτνίασή της με το λιμάνι της Πάτρας και τη λειτουργία διεθνούς αερολιμένα στο Άκτιο. Προκύπτει ακόμη ότι η περιοχή εξαρτάται καταλυτικά από την εσωτερική αγορά, μια αγορά πεπερασμένη σε μέγεθος και με πολλά προβλήματα εξ αιτίας της τρέχουσας κρίσης.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3: ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑΣ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ
1. ΠΡΟΟΙΜΙΟ (Συσχέτιση φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος)
Η πολιτιστική εξέλιξη στην περιοχή που αναφέρεται η εν λόγω διαδρομή είναι στενά συνδεδεμένη με το υγρό στοιχείο του χώρου και με τα οικοσυστήματα που αυτό το στοιχείο δημιούργησε ανά τους αιώνες υπό μορφή λιμνών, ποταμών, αλλά και των δελταϊκών σχηματισμών που δημιούργησαν αυτοί οι ποταμοί στις εκβολές τους (λιμνοθάλασσες, βάλτοι, αμμολουρίδες κ.λ.π.).
Ως γνωστόν, το νερό αποτελεί θεμελιώδη πηγή ζωής και δεν είναι τυχαίο ότι οι πρώτες ανθρώπινες κοινωνίες αναπτύχθηκαν και ήκμασαν κοντά σε αυτό. Τα υδάτινα οικοσυστήματα και ιδιαίτερα εκείνα που δημιουργούνται σε εκβολές ποταμών συμπεριλαμβάνονται στους παραγωγικότερους βιότοπους του πλανήτη. Παράλληλα, συγκεντρώνουν μία εξαιρετικά πλούσια βιοποικιλότητα. Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά δηλαδή η μεγάλη ποικιλία ζωντανών οργανισμών και η μεγάλη παραγωγικότητα σε βιομάζα, είναι οι κύριοι παράγοντες που συνετέλεσαν στην από αιώνες προσέλκυση του ανθρώπου και στην ευμάρεια των κοινωνιών που αναπτύχθηκαν εκεί. Για αυτόν ακριβώς το λόγο, στην περιοχή του κάτω ρου των δύο μεγάλων ποταμών της Αιτωλοακαρνανίας Αχελώου και Ευήνου, συναντάμε σημαντικά μνημεία μεγάλων πόλεων που αναπτύχθηκαν εκεί από την αρχαιότητα, εξελίχθηκαν και παρουσίασαν πλούσια πολιτιστική άνθιση και πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία. Μία ιστορία μέσα στην οποία ανακαλύπτουμε σημαντικούς σταθμούς μυθοπλασίας (πάλη Ηρακλή με Αχελώο, κέρας της αμάλθειας, εξορία Αλκμέωνα και πολλά άλλα), αλλά και ένδοξους σταθμούς της ιστορίας (Μεσολόγγι – Έξοδος, Αιτωλικό – Μάχη Ντολμά κ.α.). Σχετικά μάλιστα με το παγκόσμιας ακτινοβολίας ιστορικό γεγονός της πολιορκίας του Μεσολογγίου από τον Κιουταχή, θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι οφείλεται εν πολλοίς στην ιδιαιτερότητα του φυσικού περιβάλλοντος γύρω από το Μεσολόγγι, όπου κυρίαρχο φυσικό οχυρό αποτελούσε η βαλτώδης έκταση και το ρηχό νερό και όχι το χαμηλό τείχος της πόλης που έδωσε αφορμή στον Διονύσιο Σολωμό να χαρακτηρίσει την πόλη ως ένα «αλωνάκι».
2. ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΘΕΑΤΡΩΝ ΜΕ ΤΟ ΓΥΡΩ ΦΥΣΙΚΟ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
2.1. Καλυδώνα
Ο ιστορικός – πολιτισμικός χώρος συνδέεται με τον ποταμό Εύηνο και τις εκβολές του. Στη βάση του λόφου που αποτελεί έδρα της Καλυδώνας, βρέθηκαν οι κρίκοι που έδεναν τα πλωτά της εποχής εκείνης, το οποίο σημαίνει ότι υπήρχαν μέχρι εκεί αβλέμονες που έφταναν ως το ποτάμι και την ανοιχτή θάλασσα. Τα αντιπλημμυρικά και εγγειοβελτιωτικά έργα δημιούργησαν τους έφορους κάμπους Γαλατά και Ευηνοχωρίου που έχουν σήμερα αποδοθεί σε παραγωγικές καλλιέργειες. Όμως, κοντά στις εκβολές του Εύηνου, υπάρχουν ακόμα βαλτώδεις εκτάσεις που αποδίδονται στη βοσκή ντόπιας ράτσας βοοειδών. Σε αυτούς καθώς και σε απομείναντες αποκομμένους μαιάνδρους του ποταμού, αλλά και στα αβαθή λασποτόπια των εκβολών του Ευήνου τρέφεται και αναπαράγεται μια ποικίλη και σπάνια ορνιθοπανίδα.
Διαδρομή: Μία πιθανή διαδρομή ξεκινάει από το ιστορικό θέατρο της Καλυδώνας και στη συνέχεια, ακολουθώντας το δυτικό αντιπλημμυρικό ανάχωμα του Ευήνου, φτάνει στους αλμυρόβαλτους και στα λασποτόπια των εκβολών. Από εκεί, συνεχίζει επιστρέφοντας προς Μεσολόγγι ακολουθώντας την ανατολική ακτή της Κλείσοβας με επιστροφή προς Μεσολόγγι και με διέλευση από το αεραθλητικό αεροδρόμιο Μεσολογγίου και τις σχολές των ΤΕΙ. Η διαδρομή γίνεται με όχημα και έχει μήκος περί τα 25 χλμ.
Ενδιαφέροντα :
• Ο ιστορικός χώρος.
• Το ποτάμιο τοπίο.
• Το τοπίο των εκβολών.
• Τα ελεύθερα βόσκοντα ζώα.
• Η ορνιθοπανίδα.
• Ιχθυοσυλληπτικές εγκαταστάσεις – ιβάρι δίαυλου Κλείσοβας.
• Οι γλυκόβαλτοι της ανατολικής Κλείσοβας και η ορνιθοπανίδα τους.
• Το αεραθλητικό αεροδρόμιο του Μεσολογγίου.
• Το Τ.Ε.Ι. Μεσολογγίου με τα ιχθυολογικά εργαστήρια και τους χώρους σύγχρονων καλλιεργητικών εφαρμογών.
Δυσχέρειες και αναγκαίες παρεμβάσεις: Βελτίωση βατότητας της διαδρομής κατά μήκος του αντιπλημμυρικού αναχώματος και του λοιπού περίγυρου μέχρι τα Τ.Ε.Ι.
Άλλα ενδιαφέροντα της διαδρομής : Αγώνες ιππόδρομου από ντόπιους καβαλαρέους (εποχικά).
2.2. Πλευρώνα
Ο ιστορικός – πολιτισμικός χώρος συνδέεται με ολόκληρο το υγροτοπικό σύμπλεγμα που ατενίζει ο επισκέπτης από το λόφο της Πλευρώνας (Κλείσοβα, Κεντρική Λιμνοθάλασσα, Αλυκές, Λιμνοθάλασσα Αιτωλικού).
Εναλλακτικές διαδρομές:
Μία πρώτη επιμέρους διαδρομή αφορά στην Κλείσοβα με ποικίλα ενδιαφέροντα όπως:
• Παραδοσιακά ιβάρια με πασσαλόμπηκτες καλύβες, ιχθυοφραγμούς και ψαροπαγίδες (πήρες).
• Ιστορική νησίδα Αγίας Τριάδας Κλείσοβας.
• Παραδοσιακές αλυκές Τουρλίδας.
• Ορνιθοπανίδα μέσα στη λιμνοθάλασσα και στις ρηχές ακτές.
Η διαδρομή φτάνει μέχρι την Τουρλίδα. Γίνεται με όχημα και έχει μήκος περί τα 3,5 χλμ.
Μία δεύτερη επιμέρους διαδρομή αφορά στην επίσκεψη των σύγχρονων αλυκών της Άσπρης, όπως επίσης και της περιοχής του Αιτωλικού. Η διαδρομή γίνεται με όχημα και έχει μήκος περί τα 25 χλμ. από το Μεσολόγγι (χωρίς την επιστροφή σε αυτό).
Ενδιαφέροντα :
• Η διαδικασία παραγωγής του αλατιού.
• Η ιδιαίτερη ορνιθοπανίδα των αλυκών.
• Το ξωκλήσι της Παναγιάς Φοινικιάς (επίσκεψη με τα πόδια από παρακείμενη στάση του οχήματος).
• Το Αιτωλικό.
• Ψάρεμα με σταφνοκάρι.
• Ψάρεμα από τα γεφύρια.
• Ψάρεμα με πυροφάνι.
• Η ιστορική νησίδα του Ντολμά.
• Υδάτινη διαδρομή με παραδοσιακά σκάφη για επίσκεψη στα ιβάρια «Κόμμα», Σχινιάς, Προκοπάνιστος (η υδάτινη διαδρομή διαρκεί δύο ώρες πήγαινε – έλα). Υπάρχει δυνατότητα γεύματος στα ιβάρια με ψάρια που αλιεύονται εκείνη την ώρα. Στην περίπτωση αυτή υπολογίζεται και ένας αναγκαίος χρόνος περί τις δυόμιση ώρες.
• Το ξωκλήσι του Αι Νικόλα.
• Το φυσικό τοπίο.
• Η ορνιθοπανίδα (κατά το χειμώνα πολύ κοντινή παρατήρηση κοπαδιών από αγριόπαπιες και φαλαρίδες).
Μία τρίτη επιμέρους διαδρομή αφορά στην επίσκεψη της ανατολικής χερσονήσου του Αχελώου. Η διαδρομή γίνεται με όχημα και έχει μήκος περί τα 25 χλμ. από το Αιτωλικό (χωρίς την επιστροφή σε αυτό).
Ενδιαφέροντα:
• Το τοπίο των εκτενών αλμυρόβαλτων της δυτικής όχθης της λιμνοθάλασσας.
• Το τοπίο των καλαμώνων.
• Η αμμολουρίδα «Λούρος».
• Τα βόσκοντα βοοειδή.
• Η ορνιθοπανίδα.
Δυσχέρειες και αναγκαίες παρεμβάσεις: Δεν υπάρχουν ιδιαίτερες δυσχέρειες ως προς τις οδικές μετακινήσεις. Για τις πλωτές διαδρομές μπορεί να γίνει προμήθεια κατάλληλων μεγαλύτερου μεγέθους πλωτών στα οποία θα τηρούνται οι προδιαγραφές ασφαλείας για τους επιβαίνοντες. Επίσης, απαιτείται κάποια συμπληρωματική υποδομή στων χώρο των ιβαριών για τους επισκέπτες (κιόσκια, τράπεζες εστίασης και τουαλέτες).
Άλλα ενδιαφέροντα της διαδρομής : Μπορούν να οργανωθούν διαδρομές ιππασίας σε συνεννόηση με το Σύλλογο Ιππέων του Αιτωλικού.
2.3. Οινιάδες
Διαδρομή: Η διαδρομή αυτή αφορά στην επίσκεψη της δυτικής χερσονήσου του Αχελώου. Η διαδρομή γίνεται με όχημα και έχει μήκος περί τα 30 χλμ. από το Αιτωλικό (χωρίς την επιστροφή σε αυτό).
Ενδιαφέροντα:
• Ο αρχαιολογικός χώρος των Οινιαδών.
• Το τοπίο των δυτικών εκβολών του Αχελώου και του Διονίου.
• Η ορνιθοπανίδα.
• Το δάσος του Φράξου.
• Η Παναγιά η Λεσινιώτισσα.
• Το ποτάμιο τοπίο στο ξωκλήσι της Επισκοπής Μάστρου.
Δυσχέρειες και αναγκαίες παρεμβάσεις: Απαιτείται βελτίωση βατότητας οδού μήκους περί τα 10 χλμ. αθροιστικά.
2.4. Ενδιαφέροντα μέσα στην πόλη του Μεσολογγίου
• Ο κήπος των Ηρώων.
• Η πινακοθήκη (παλαιό Δημαρχείο).
• Πατρογονικό σπίτι – μουσείο Παλαμά.
• Άλλα ενδιαφέροντα (πανηγύρι του Αι Σημιού, Τρικούπεια, Ελευθέρεια, Έκθεση Σεπτεμβρίου τοπικών προϊόντων κλπ)
2.5. Ενδιαφέροντα στο Αιτωλικό
• Ναός ταξιαρχών (πηγή ύδατος για τους πολιορκημένους).
• Ναός κοίμησης Θεοτόκου (δίκη Καραϊσκάκη).
• Μουσείο Βάσως Κατράκη
• Κέντρο πληροφόρησης επισκεπτών του Φορέα Διαχείρισης Λ/Θ Μεσολογγίου
• Άλλα ενδιαφέροντα (πανηγύρι Αγιαγάθης, Γιορτή Ψαριού Σεπτεμβρίου κ.λ.π.)
3. ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΗ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ
Είναι προφανές ότι αυτή η παράμετρος της διαδρομής έχει στρατηγική σημασία στην επιτυχία του όλου εγχειρήματος. Η περιοχή έχει να αναδείξει πολλά και σημαντικά προϊόντα υψηλής ποιότητας αλλά και αξιόλογες ιδιαιτερότητες. Οπωσδήποτε, εξέχουσα θέση έχει το αυγοτάραχο το οποίο αποτελεί και αποκλειστικότητα, θα μπορούσε να πει κανείς, της περιοχής. Ακολουθούν τα διάφορα άλλα αλιευτικά προϊόντα όπου και εκεί υπάρχει η ιδιαιτερότητα του ότι είναι ευτραφέστερα και νοστιμότερα της ανοιχτής θάλασσας. Δεν υπολείπονται ποιότητας και ιδιαιτερότητας άλλα προϊόντα όπως το ελαιόλαδο, το κρέας, τα εσπεριδοειδή κ.λ.π.
Κατά την πρόσφατη δεκαετία έχει υπάρξει σημαντική πρόοδος στην τυποποίηση πολλών ποιοτικών τοπικών προϊόντων είτε από συνεταιρισμούς είτε από ιδιώτες και μάλιστα με πολύ προσεγμένο και καλαίσθητο τρόπο. Φιλότιμη και αξιόλογη προσπάθεια έχει γίνει ακόμη και πάνω στην τυποποίηση και διάθεση του ντόπιου αλατιού υπό ποικίλες μορφές αυτού.
Παρά ταύτα υπάρχει ένα μειονέκτημα και αυτό είναι η έλλειψη ενημέρωσης προς τον επισκέπτη των όποιων πηγών ή καταστημάτων διάθεσης τέτοιων επίλεκτων προϊόντων και γενικότερα η πρόσβαση προς αυτά. Δηλαδή, ο επισκέπτης, είναι υποχρεωμένος να επισκεφτεί διάφορους χώρους ή καταστήματα έως ότου εντοπίσει και προμηθευτεί μία σειρά επίλεκτων τοπικών προϊόντων που επιθυμεί. Αυτό το μειονέκτημα θα μπορούσε να αρθεί με τη δημιουργία ενός «Κέντρου» συγκέντρωσης και διάθεσης εκλεκτών τοπικών προϊόντων. Ένα τέτοιο «κέντρο» μπορεί να είναι ένας μόνιμος «πολυεκθεσιακός χώρος» με μικρές ενοικιαζόμενες χωρικές μονάδες (BOXES) τις οποίες θα μπορούσε να προσαρμόσει ο κάθε παραγωγός – εκθέτης στις ανάγκες του. Διαθέτοντας δε και δυνατότητα ψυκτικών υποδομών θα μπορούσε να περιλαμβάνει και παραγωγούς νωπών προϊόντων. Έτσι, ένα τέτοιο πολύ-εκθετήριο θα μπορούσε να φιλοξενεί πιστοποιημένα ποιοτικά προϊόντα όπως :
– Λάδι
– Κρασί
– Ελιές
– Ρύζι
– Μέλι
– Αλάτι
– Διάφορα σιτηρά
– Διάφορα φρούτα (πορτοκάλια, μανταρίνια, ακτινίδια, πεπόνια, καρπούζια, …..)
– Ψάρια (νωπά, παστά, καπνιστά, κ.λ.π)
– Κρέατα από ζώα ή πουλερικά ελευθέρας βοσκής πιστοποιημένης προέλευσης….
Ο εν λόγω μόνιμος «πολυεκθεσιακός χώρος» θα έπρεπε να δημιουργηθεί κοντά σε κόμβο της νέας Ιόνιας οδού έτσι ώστε να είναι επισκέψιμος και από διερχόμενους.
