Με επιστολή του προς τους Υπουργούς Υποδομών Κ. Καραμανλή και Επικρατείας Γ. Γεραπετρίτη ο πρόεδρος της Δ.Ε. του ΤΕΕ Αιτωλοακαρνανίας Λίνος Μπλέτσας κοινοποιεί το πόρισμα του ΤΕΕ Αιτωλοακαρνανίας αναφορικά με την εκτροπή του Αχελώου.
“Είναι πραγματικά ακατανόητοι οι λόγοι, που σας εξωθούν στην κυβερνητικά εμμονική σας διάθεση να επαναφέρετε στο προσκήνιο, πέρα από κάθε λογική, ενάντια σε πληθώρα δικαστικών αποφάσεων και κυρίως έξω από την επιστημονική οριοθέτηση της διαχείρισης των υδατικών πόρων της χώρας μας, όπως αυτή αποτυπώθηκε στα Σχέδια Διαχείρισης των Λεκανών, το θέμα της εκτροπής του Αχελώου” αναφέρει μεταξύ άλλων στην επιστολή του ο Λ. Μπλέτσας.
Αναλυτικά :
Αξιότιμοι κύριοι Υπουργοί
Το τελευταίο διάστημα ανέκυψε και πάλι, σε επίπεδο προθέσεων και ανακοινώσεων από τα πιο επίσημα χείλη το θέμα του Αχελώου ποταμού, με την «μερική εκτροπή του» να τίθεται ως προτεραιότητα της κυβέρνησή σας. Για το συγκεκριμένο ζήτημα είναι πραγματικά ακατανόητοι οι λόγοι, που σας εξωθούν στην κυβερνητικά εμμονική σας διάθεση να επαναφέρετε στο προσκήνιο, πέρα από κάθε λογική, ενάντια σε πληθώρα δικαστικών αποφάσεων και κυρίως έξω από την επιστημονική οριοθέτηση της διαχείρισης των υδατικών πόρων της χώρας μας, όπως αυτή αποτυπώθηκε στα Σχέδια Διαχείρισης των Λεκανών, το θέμα της εκτροπής του Αχελώου.
Είναι τουλάχιστον αξιοπερίεργη η αναμόχλευση της ικανοποίησης των αρδευτικών αναγκών του Θεσσαλικού κάμπου, μέσω μιας λύσης με αναχρονιστικές και ανορθολογικές ιδιότητες, αποτυπωμένες και πλήρως στοιχειοθετημένες περιβαλλοντικές ζημίες και δίχως κανένα επιστημονικό υπόβαθρο, που δεν εμπίπτει στο πλαίσιο της αειφορίας και της ορθολογικής διαχείρισης.
Όπως ήδη γνωρίζετε, το ΤΕΕ Αιτωλοακαρνανίας ανταποκρινόμενο πλήρως στο θεσμικό του ρόλο, αυτού του Τεχνικού Συμβούλου της Πολιτείας, είναι πάντοτε παρόν σε όλα τα μεγάλα θέματα που άπτονται της περιοχής ευθύνης του και διατυπώνει τις απόψεις του με απολύτως επαρκή, επιστημονική τεκμηρίωση. Αυτό πράττουμε αδιαλείπτως για όλες τις μεγάλες τεχνικές παρεμβάσεις, που απαιτούνται στο Νομό Αιτωλοακαρνανίας, αλλά δυστυχώς δολιχοδρομούν ναρκοθετώντας την αναπτυξιακή προοπτική της διαχρονικά και διακομματικά υποβαθμισμένης περιοχής μας, αν και υστερούν σε βεληνεκές και μέγεθος σε σχέση με τα φαραωνικά έργα, που αβίαστα εξαγγέλλετε σε άλλες περιοχές.
Το ίδιο θα πράξουμε και για το ζήτημα του Αχελώου, αποστέλλοντάς σας συνημμένο με την παρούσα επιστολή, το σχετικό, επιστημονικό πόρισμα του ΤΕΕ Αιτωλοακαρνανίας βασισμένο στην εισήγηση της Μόνιμης Επιτροπής Περιβάλλοντος και Υδάτινου δυναμικού του Τμήματος, το οποίο θα συμβάλλει στην κατανόηση από την πλευρά σας, του πλήρως ανεδαφικού χαρακτήρα της προκείμενης εξαγγελίας περί εκτροπής του ποταμού.
ΠΟΡΙΣΜΑ ΔΕ ΤΕΕ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΑΧΕΛΩΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ
Το αναχρονιστικό σενάριο εκτροπής του Αχελώου, εν έτη 2020, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το Ελληνικό Κανονιστικό Πλαίσιο και την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία και αγνοεί τις πολλαπλές ακυρωτικές Αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Οποιοδήποτε σενάριο επαναφοράς της εκτροπής του Αχελώου δεν διασφαλίζει την εξεύρεση και υλοποίηση μιας μακροπρόθεσμα βιώσιμης λύσης για τη Θεσσαλία και έρχεται σε ρήξη με τις ανάγκες του περιβάλλοντος και την κλιματική κρίση που βιώνουμε.
Σχετικά με την εκτροπή, έχουν ήδη εκδοθεί αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (3478/2000, 903/2003, 1688/2005, 3053/2009 κ.ά.) οι οποίες αφ’ ενός μεν ανέδειξαν πλήθος προβλημάτων και ελλείψεων στον σχεδιασμό του έργου και αφετέρου ανέδειξαν τις σοβαρότατες περιβαλλοντικές, οικονομικές και πολιτιστικές επιπτώσεις ενός τέτοιου εγχειρήματος. Άλλωστε στην τελευταία Απόφαση του ΣτΕ 26/2014, που ακολούθησε την από 11.09.2012 γνωμοδότηση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τέθηκε εκτός συζήτησης η εκτροπή ως λύση για κάλυψη αρδευτικών αναγκών.
Με την απόφαση αυτή κρίθηκε ότι η εκτροπή παραβιάζει την αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης και συγκεκριμένα τους κανόνες για την προστασία του περιβάλλοντος, της χλωρίδας και της πανίδας, δεν αξιολογεί επαρκώς τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, δε διασφαλίζει την προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος και των προστατευόμενων περιοχών. Με την παραπάνω απόφαση κρίθηκε – όπως είχε ήδη γίνει δεκτό και με την 3053/2009 απόφαση της Ολομέλειας ΣτΕ- ότι για την υλοποίηση του έργου δεν ελήφθησαν μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος ανεπάρκειας υδάτινων πόρων εντός της Θεσσαλίας, δηλαδή έλεγχος γεωτρήσεων, μικρά έργα αξιοποίησης των υδάτων και προσαρμογή των καλλιεργειών στη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική, με εγκατάλειψη των υδροβόρων καλλιεργειών και αντικατάσταση των μεθόδων άρδευσης, ώστε να μην σπαταλώνται πολύτιμοι υδάτινοι πόροι και ακόμη ότι το έργο σχεδιάστηκε ελλιπώς και δεν ελήφθησαν υπ’ οψιν όλες οι εναλλακτικές λύσεις.
Υπενθυμίζεται ακόμη ότι, μετά την κύρωση της 1ης Αναθεώρησης των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) το 2017, η πολιτεία διαθέτει πλέον ένα πλήρες πλαίσιο Διαχείρισης Υδατικών Πόρων για όλα τα Υδατικά Διαμερίσματα, συμπεριλαμβανομένης της Θεσσαλίας απελευθερώθηκε η χρηματοδότηση έργων νερού (άρδευσης, ύδρευσης και αποχέτευσης) από το ΕΣΠΑ και το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ)
Ο ισχύων σχεδιασμός, που έχει εγκεκριμένη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, περιλαμβάνει ένα συνεκτικό πλαίσιο έργων και δράσεων για να αντιμετωπιστεί το σημαντικό έλλειμμα υδατικών πόρων στη Θεσσαλία. Πιο συγκεκριμένα
προβλέπει τη διατήρηση των αρδευόμενων εκτάσεων στη Θεσσαλία, με εξορθολογισμό των αρδευτικών αναγκών και δεκάδες έργα ενίσχυσης της προσφοράς νερού (φράγματα, εγγειοβελτιωτικά έργα, αρδευτικά και έργα εμπλουτισμού υδροφορέων), κατανεμημένα σε όλο το γεωγραφικό χώρο της Θεσσαλίας. Οι λύσεις παρότι είναι περιβαλλοντικά ορθές και μπορούν να δώσουν οριστική διέξοδο στην ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα της περιοχής, δυστυχώς καθυστερούν.
Σήμερα οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι, η Περιφέρεια Θεσσαλίας, οι Ο.Τ.Α. και οι Φορείς Διαχείρισης των Αρδευτικών Έργων της Θεσσαλίας, αντί να αναμοχλεύουν το θέμα της εκτροπής που ουσιαστικά δεν έχει μέλλον, θα πρέπει να ασχοληθούν σοβαρά με την ωρίμανση των απαιτούμενων εντός του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας, ώστε να χρηματοδοτηθούν και να δράσουν συνδυαστικά με τον τεχνητό εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα και τη βελτίωση των αρδευτικών συστημάτων, που εντάχθηκαν στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Περιβάλλοντος, για τους Δήμους Κιλελέρ και Λαρισαίων. Η καθυστέρηση ωρίμανσης και ένταξης σε χρηματοδότηση των υπολοίπων έργων, κυρίως φραγμάτων, έχει αφαιρέσει από την τοπική κοινωνία και οικονομία τη μόνη υλοποιήσιμη και περιβαλλοντικά ορθή λύση, υποθηκεύοντάς το
αναπτυξιακό μέλλον της Θεσσαλίας.
Στο σημείο αυτό να υπενθυμίσουμε ότι, αρχικά, θεωρούσαν αναγκαία για το Θεσσαλικό κάμπο η μεταφορά 1,1 – 1,2 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού/χρόνο -δηλαδή όλη, σχεδόν, η διαθέσιμη παροχή του νερού του ποταμού στο σημείο αυτό- και με αυτό το δεδομένο ξεκίνησαν αρχικά να κατασκευάζονται τα πρώτα έργα. Στη συνέχεια, από το 2000 και μετά θεώρησαν επαρκή τα 600 εκατομμύρια κ.μ./χρόνο, για να καταλήξουν το 2010 να συζητάνε για 250 εκατομμύρια κ.μ./χρόνο. Όμοια ισχύουν και για το χαρακτήρα του έργου, το οποίο στην αρχή σχεδιάστηκε κυρίως ως αρδευτικό και στη συνέχεια, εν όψει την ακυρωτικών αποφάσεων του ΣτΕ μεταβλήθηκε σε ενεργειακό, αρδευτικό και δευτερευόντως
υδρευτικό.
Όλες αυτές οι μετατοπίσεις απέδειξαν ότι, η αφετηρία αυτού του σχεδίου, δεν ήταν οι πραγματικές ανάγκες του Θεσσαλικού κάμπου, αλλά οι πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες που εξυπηρετούσε ένα τόσο μεγάλο και σύνθετο έργο. Επισημαίνεται ότι η εκτροπή και το φράγμα της Συκιάς δεν συμπεριλαμβάνονται σε κανέναν σχεδιασμό της χώρας: Δεν αναφέρονται στα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής, ούτε στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, ούτε στα Περιφερειακά σχέδια για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή. Στα τελευταία δε, εκτιμάται ότι στο δυσμενέστερο σενάριο οι χιονοπτώσεις θα μειωθούν στην περιοχή κατά 81%, το οποίο αυτομάτως μεταφράζεται σε μείωση του διατιθέμενου νερού στον Αχελώο.
Όσον αφορά στο φράγμα της Μεσοχώρας, αναφέρεται ότι το έργο έχει πλέον απεμπλακεί πλήρως από τα έργα εκτροπής του Αχελώου, χαρακτηρίζεται αμιγώς υδροηλεκτρικό και μπορεί να λειτουργήσει ανεξάρτητα από την εκτροπή. Πρόκειται για έργο με μεγάλα οφέλη, όπως άλλωστε όλα τα Υδροηλεκτρικά έργα, καθώς συνεισφέρει στην εξασφάλιση επάρκειας παροχής Ηλεκτρικής Ενέργειας στο Διασυνδεδεμένο Σύστημα (362 GWh ετησίως), συμβάλλει στην παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές, στον περιορισμό της εκπομπής ρύπων με τα αντίστοιχα οικονομικά οφέλη και στην αντιπλημμυρική
προστασία των κατάντη περιοχών. Οι εγκεκριμένοι από το 2017 περιβαλλοντικοί όροι του έργου, διασφαλίζουν πλήρως την ασφάλεια του μη κατακλυζόμενου τμήματος του οικισμού, την ανάπτυξη της περιοχής, την ασφάλεια του έργου και την προστασία του οικισμού και του οικοσυστήματος στο πλαίσιο του ΣΧΟΟΑΠ του Δήμου Πύλης. Τονίζεται ότι δεν πρέπει
να υπάρξει καμία έκπτωση στην εφαρμογή των περιβαλλοντικών όρων αλλά, πρέπει να επιταχυνθεί η υλοποίησή τους.
Αναφορικά με το ημιτελές φράγμα της Συκιάς τονίζεται ότι οι κατασκευαστικές δυσχέρειες στο αριστερό αντέρεισμα έχουν εκτινάξει τον προϋπολογισμό του έργου: Ενώ ξεκίνησε το 1996 με προϋπολογισμό 18,9 δις δρχ (περίπου 55,5 εκατομμύρια ευρώ),επαναδημοπρατήθηκε το 2004 μετά από διακοπή από το ΣτΕ με προσφορά 114 εκατομμύρια ευρώ. Εν τέλει μέχρι σήμερα το έργο έχει κοστίσει 185 εκατομμύρια ευρώ και έχει ολοκληρωθεί κατά 60%. Για την αποπεράτωση του έργου απαιτούνται ακόμα 150 εκατομμύρια ευρώ, δίνοντας σύνολο 335 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή 6 φορές επάνω από τον αρχικό προϋπολογισμό!
Δεν πρέπει να ξεχνάμε οι ταμιευτήρες Κρεμαστών, Καστρακίου και Στράτου που κατασκευάστηκαν την περίοδο 1960 – 1980, αποτελούν ένα σύστημα σε σειρά, με τον πρώτο ταμιευτήρα να έχει δυνατότητα υπερετήσιας διαχείρισης της λεκάνης απορροής του Αχελώου. Παρά τις θετικές από πολλές απόψεις συνέπειες τους, εντούτοις σημειώνονται έντονες πιέσεις στο οικοσύστημά των εκβολών. Εκτός από τα παραπάνω έργα που ανήκουν στη ΔΕΗ, έχουν αρχίσει να κατασκευάζονται φράγματα και υδροηλεκτρικά έργα στον Αχελώο από ιδιωτικές εταιρείες -με κυριότερα αυτά στη Δαφνοζωνάρα και προσεχώς στο Αυλάκι.
Τα έργα στον άνω ρου του Αχελώου, σαν μέρος του σχεδίου της εκτροπής του, θα αποτελέσουν το τελειωτικό χτύπημα στη λειτουργία του δεύτερου σε μήκος ποταμού της χώρας, μετατρέποντάς τον οριστικά σε ένα άθροισμα φραγμάτων και τεχνητών λιμνών. Υπάρχει κίνδυνος καταστροφής του οικοσυστήματος του ποταμού, αλλαγή του μικροκλίματος και τεράστιες επιπτώσεις στις παρόχθιες περιοχές -ιδιαίτερα στις αρδευόμενες περιοχές και στις περιοχές της εκβολής του Αχελώου στην Αιτωλοακαρνανία Για όλους τους παραπάνω λόγους το ΤΕΕ Π/Τ Αιτ/νίας πιστεύει ότι η μόνη ενδεδειγμένη λύση είναι να ακυρωθεί οριστικά η εκτροπή και όλα τα έργα που συνδέονται με αυτήν και να δρομολογηθεί η οικολογική αποκατάσταση των περιοχών που έχουν πληγεί.
