Προς ένα φορέα το βασικό σενάριο της μεταρρύθμισης για τα ύδατα;
Για μεταρρύθμιση μιλά η κυβέρνηση με επίκεντρο τη διαχείριση των υδάτων, όμως το τοπίο παραμένει αρκετό θολό μέχρι τώρα, καθώς δεν έχουν παρθεί οριστικές αποφάσεις, ενώ υπάρχουν κάποιες αποσπασματικές εξαγγελίες και κάποιες διαρροές στον Τύπο, που δεν ξεκαθαρίζουν την εικόνα για το σχεδιασμό που πρόκειται να ακολουθηθεί.
Βασικό κομμάτι της μεταρρύθμισης θα είναι πρωτίστως όλα τα θέματα που σχετίζονται με το αρδευτικό νερό, καθώς η άρδευση παραμένει ο μεγάλος καταναλωτής του νερού σε ποσοστό πάνω από 80%. Πρόσφατα σε κυβερνητική σύσκεψη υπό τον αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης, Κωστή Χατζηδάκη, τέθηκαν επί τάπητος τα συμπεράσματα μελέτης της Deloitte, που υλοποιήθηκε για λογαριασμό της κυβέρνησης και η οποία εξετάζει πιθανά σενάρια που μπορεί να επαναπροσδιορίσουν τη διαχείριση των υδάτων για ύδρευση και άρδευση, ξεκαθαρίζοντας τις αρμοδιότητες των εμπλεκομένων οργανισμών.
Σε πρόσφατες δηλώσεις ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Κ. Τσιάρας επανέλαβε πως ένας από τους βασικούς άξονες της εθνικής στρατηγικής για το νερό θα είναι η δημιουργία περιφερειακών Οργάνων Διαχείρισης των υδάτινων πόρων. Ο Υπουργός αναφέρθηκε στη σύσταση ενιαίων Οργανισμών Διαχείρισης Υδάτων σε κάθε Περιφέρεια, υπενθυμίζοντας ότι ήδη η αρχή έγινε από τη Θεσσαλία, με τη σύσταση του ΟΔΥΘ. Οι οργανισμοί αυτοί συγκεντρώνουν αρμοδιότητες που έως σήμερα ήταν διασκορπισμένες σε ΤΟΕΒ, ΓΟΕΒ και άλλους τοπικούς φορείς, δημιουργώντας ένα ενιαίο, επαγγελματικό και αναπτυξιακό πλαίσιο. Μετά τη Θεσσαλία, ανάλογοι οργανισμοί θα συσταθούν στην Κρήτη, την Πελοπόννησο και τη Δυτική Ελλάδα. Όπως τόνισε ο Κ. Τσιάρας έτσι απλοποιείται το σημερινό πολύπλοκο σύστημα, βελτιώνεται η συντήρηση και η επιχειρησιακή ετοιμότητα των υποδομών και προωθείται η συνεργασία με Δήμους, Περιφέρειες, ΔΕΥΑ και ΕΥΔΑΠ/ΕΥΑΘ.
Σύμφωνα με τη μελέτη της Deloitte, η Ελλάδα κατέγραψε αύξηση των απολήψεων νερού για ύδρευση κατά 139% την περίοδο 2001-2022 λόγω της τουριστικής δραστηριότητας, της ανόδου της κατά κεφαλήν κατανάλωσης, της κλιματικής αλλαγής και των διαρροών στα δίκτυα διανομής που φτάνουν – και σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνούν – το 50%. Επιπλέον, στην αρδευόμενη ελληνική γη καταναλώνεται ο μεγαλύτερος όγκος νερού ανά εκτάριο στην ΕΕ. Γι’ αυτό και η μεταρρύθμιση σχετικά με τη διαχείριση των υδάτων παίρνει επείγοντα χαρακτήρα.
Υπό το πρίσμα όμως των δυσοίωνων προβλέψεων για τη λειψυδρία εκτιμάται με βάση και τη μελέτη της Deloitte ότι θα απαιτηθούν πάνω από 10 δισ. ευρώ για τα αναγκαία έργα σε όλη τη χώρα. Τα χρήματα θα μπορούσαν να προκύψουν από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), η οποία μπορεί να παρέχει χρηματοδότηση δύο-τριών δισ. ευρώ ανά έτος για έργα που σχετίζονται με τη διαχείριση των υδάτων (δίκτυα, φράγματα κ.λπ.) σε νομικές οντότητες με τη μορφή Ανώνυμων Εταιρειών (ΑΕ). Ωστόσο, θα πρέπει να διαθέτουν πιστοληπτική ικανότητα και να ελέγχονται από κάποιον ρυθμιστή, γεγονός που δεν ισχύει σήμερα για την πλειονότητα των δημοτικών επιχειρήσεων ύδρευσης – αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) και των Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων (ΓΟΕΒ – ΤΟΕΒ). Εξάλλου, για το λόγο αυτό προτείνεται ουσιαστικά η «ενοποίηση» των οργανισμών σε περιφερειακό επίπεδο.
Το επικρατέστερο από τα πέντε σενάρια που εξετάστηκαν προτείνει τη δημιουργία μιας νέας νομικής οντότητας με τη μορφή Ανώνυμης Εταιρείας για κάθε Λεκάνη Απορροής Ποταμού (για παράδειγμα στην Αιτωλοακαρνανία υπάρχουν δυο ΛΑΠ, του Αχελώου και του Ευήνου) ή για κάθε γεωγραφική περιοχή. Αυτές οι εταιρείες θα αναλάβουν την υλοποίηση των νέων έργων και θα έχουν στην ιδιοκτησία τους τα υφιστάμενα έργα.
Ουσιαστικά, σε κάθε περιοχή που θα οριστεί, όλες οι ΔΕΥΑ και οι ΤΟΕΒ θα πρέπει να εισφέρουν τα πάγια περιουσιακά τους στοιχεία και τις υποχρεώσεις τους και θα συμμετέχουν μετοχικά στη νέα νομική οντότητα που θα συσταθεί. Παράλληλα, θα υπογράφουν και μια συμφωνία για την παροχή των διαφόρων υπηρεσιών όπως είναι π.χ. η είσπραξη οφειλών κ.λπ. Επίσης, στη συγκεκριμένη εταιρεία θα εισφέρουν τα μεγάλα έργα που διαχειρίζονται στην περιοχή και οι φορείς του Δημοσίου, δηλαδή φράγματα, δίκτυα και άλλες υποδομές. Το σκεπτικό είναι η συγκέντρωση των παγίων να δημιουργεί μια Ρυθμιζόμενη Περιουσιακή Βάση (ΡΠΒ) και να φέρνει έσοδα στη νέα εταιρεία.
Έτσι, όλες αυτές οι νέες νομικές οντότητες που θα δημιουργηθούν θα καταλήξουν με αξία ενεργητικού μεγαλύτερη από τις υποχρεώσεις τους και σε συνδυασμό με τη σταθερή ροή εσόδων από τη Ρυθμιζόμενη Περιουσιακή Βάση θα διασφαλίζουν την πιστοληπτική ικανότητά τους, ώστε να μπορούν να χρηματοδοτηθούν από την ΕΤΕπ, δίχως να επιβαρύνουν το δημόσιο χρέος.
Η μελέτη της Deloitte περιλαμβάνει και άλλα σενάρια τα οποία εξετάζονται, ωστόσο εκτιμάται ότι αυτά με τον άλλο ή τον άλλο τρόπο μεταθέτουν το πρόβλημα στο μέλλον ή δεν το επιλύουν στο σύνολό του. Εντούτοις η κυβέρνηση φαίνεται ότι μετά τις αντιδράσεις που προκάλεσε το σχέδιο για συγχωνεύσεις των ΔΕΥΑ θα προτιμούσε μια λύση με τις λιγότερες δυνατές αντιδράσεις σε τοπικό επίπεδο.