Στο ΕΣΠΑ της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας εντάχθηκε η αποκατάσταση του αρχαίου θεάτρου της Καλυδώνας με προϋπολογισμό 700.000 ευρώ. Τα έργα που δρομολογούνται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων έρχονται σε συνέχεια των αντίστοιχων έργων που εντάχθηκαν στο ΕΣΠΑ της Περιφέρειας την προηγούμενη προγραμματική περίοδο για την Πλευρώνα, τις Οινιάδες και την Αρχαία Στράτο.
Το αρχαίο θέατρο της Καλυδώνας αποκαλύφθηκε το 1967 κατά τις εργασίες διάνοιξης της εθνικής οδού Αντιρρίου Ιωαννίνων και η αποκάλυψή του ολοκληρώθηκε το 2014 κατόπιν ανασκαφικής έρευνας. Ανήκει στηνσημαντική αρχαία πόλη της Καλυδώνας η οποία συνδέεται με τον μύθο του Καλυδώνιου Κάπρου. Το θέατρο βρίσκεται στις υπώρειες λόφου, στην κορυφή του οποίου βρίσκεται το Ιερό της Λαφρίας Αρτέμιδος. Το μνημείο έχει ιδιότυπο σχήμα, τετράπλευρης κάτοψης και κοίλο σε σχήμα Π, χωρίς διάζωμα, μοναδικό έως σήμερα γνωστό παράδειγμα θεάτρου με παρόμοια κάτοψη. Τα εδώλια, από τα οποία έχουν αποκαλυφθεί 32 σειρές και σώζονται κυρίως οι χαμηλότερες, είναι κατασκευασμένα από επιμήκεις ψαμμιτόλιθους, αδρά επεξεργασμένους, οι οποίοι εδράζονται είτε στον διαμορφωμένο φυσικό βράχο είτε σε υπόβαση από αργούς λίθους. Το σκηνικό οικοδόμημα, με πλευρικές ράμπες ανόδου, κατασκευάστηκε σε μεταγενέστερη φάση και είναι τυπικό δείγμα κτηρίων της ελληνιστικής περιόδου. Η χρήση του θεάτρου διαρκεί από τον 4ο αι. π. Χ. έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους.
Με το έργο, που θα χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ προβλέπονται να υλοποιηθούν τα ακόλουθα για την προστασία του μνημείου και την βελτίωση της αντίληψης της γεωμετρίας και του σχήματος του αρχαίου θεάτρου: Συντήρηση και στερέωση όλων των ευπαθών δομικών στοιχείων του θεάτρου, την τοποθέτηση περισυλλεγμένων εδωλίων σε ομόλογες θέσεις και ανακατασκευή της θεμελίωσης των εδωλίων στην κεντρική κυρίως περιοχή του κοίλου και προσθήκη φυσικού λίθου. Επιπλέον εργασίες θα γίνουν για την αναβάθμιση της υφιστάμενης εισόδου, τη βελτίωση της επισκεψιμότητας και την ενοποίηση με διαδρομές των τριών μνημείων (θέατρο, Ηρώο και Λάφριο). Επιπλέον θα τοποθετηθούν ενημερωτικές πινακίδες και σε γλώσσα Braille, πινακίδες κατεύθυνσης και ότι απαιτείται από την μελέτη πυροπροστασίας και του σχεδίου εκκένωσης, που θα εκπονηθούν στο πλαίσιο του έργου.
Σύμφωνα με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας, η Καλυδώνα ήταν μία από τις αρχαιότερες εγκαταστάσεις στη δεξιά όχθη του Εύηνου ποταμού και το μεγαλύτερο θρησκευτικό κέντρο της παράλιας Αιτωλίας, το οποίο συνδέεται με πλούσια μυθολογική παράδοση και με τα ομηρικά έπη.Επίσης, ο ευρύτερος αρχαιολογικός χώρος περιλαμβάνει οχυρωμένη έκταση με την Ακρόπολη και σημαντικά μνημεία της πόλης εκτός των τειχών.
Το επισκέψιμο τμήμα αφορά κυρίως το Λάφριο ιερό, το θέατρο της πόλης και το ταφικό Ηρώο του Λέοντα που βρίσκονται στο νοτιοδυτικό τμήμα της, εκτός της τειχισμένης έκτασης και είναι άμεσα προσβάσιμοι από την είσοδο του χώρου.
Το Λάφριο ιερό ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο ιερό της Αιτωλίας μετά από αυτό του Θέρμου και εκτεινόταν σε χαμηλό επιμήκη λόφο που απέχει περίπου 400 μέτρα από την κύρια πύλη της οχύρωσης. Ήταν αφιερωμένο στην Άρτεμη και τον Απόλλωνα, οι οποίοι λατρευόταν σε δύο ξεχωριστούς ναούς στο νότιο τμήμα του τεμένους, ο μεγαλύτερος από τους οποίους ήταν αφιερωμένος στη θεά. Το λατρευτικό της άγαλμα ήταν χρυσελεφάντινο έργο των Ναυπάκτιων καλλιτεχνών Μέναιχμου και Σοίδα και στα Ρωμαϊκά χρόνια μεταφέρθηκε στην Πάτρα μαζί με τη λατρεία της.
Το Ηρώο του Λέοντα βρίσκεται σε απόσταση περίπου 250 μέτρων ανατολικά του Λάφριου ιερού και αποτελεί ταφικό μνημείο του νοτιοδυτικού νεκροταφείου. Πρόκειται για σύνθετο κτίσμα που αναπτύχθηκε πάνω και γύρω από υπόγειο καμαροσκεπαστό τάφο «μακεδονικού τύπου» που διατηρεί μαρμάρινες σαρκοφάγος με τη μορφή κλινών.Αποτελείται από τετράγωνο χώρο με κήπο και περιστύλιο που θυμίζει παλαίστρα, όπου θεωρείται πιθανό ότι τελούνταν αγώνες. Σε αυτόν, έβλεπαν δωμάτια που υπήρχαν στη βόρεια και ανατολική πλευρά. Σε ένα από τα βόρεια δωμάτια, έχει βρεθεί πλούσιος γλυπτικός διάκοσμος που απεικονίζει θεούς, ήρωες και σημαντικές μορφές της πόλης.
Το μνημείο, σύμφωνα με επιγραφές, ήταν αφιερωμένο στον Λέοντα που αναφέρεται ως «Νέος Ηρακλής και ίσως ήταν πρόγονος κάποιας σημαντικής οικογένειας της Καλυδώνας. Θεωρείται πιθανότερο ότι ιδρύθηκε στο τέλος της ελληνιστικής περιόδου και δέχθηκε συμπληρώσεις κατά την αυτοκρατορική περίοδο.






