Της Αντιγόνης Κατσαδήμα
Η παράσταση «Ο Σωσίας», σε σκηνοθεσία Έφης Μπίρμπα, διακρίνεται από την ομώνυμη νουβέλα του Ντοστογιέφσκι για την εικαστική λογική και την αφαιρετική ενότητά της, ενόσω ο θεατρικός λόγος του Γκολιάτκιν, πολυφωνικός όσο και μονοφωνικός, αφήνει το παράδοξο αποτύπωμα μιας ασίγαστης συνάντησης και σύντηξης δυνάμεων. Ώστε το διακύβευμα είναι: προσωπικότητα ή κοινωνικότητα; Αλλιώς, πόσο μοριοδοτείται το σκοτάδι του καθενός από την επαφή του με τους άλλους;
Το σκηνικό της παράστασης, όπου ο σωρός από καρέκλες γίνεται άμεσα αντιληπτός στους θεατές, δεν υπακούει μόνο στη δυναμική κατασκευή της φόρμας, απηχώντας θεατρικούς διάκοσμους και έργα της ρωσικής πρωτοπορίας, όπως λ. χ. τη «Βενετία» της Έξτερ, αλλά και θέτει τον ηθοποιό ενώπιον της αλήθειας του, που σημαίνει, ενώπιον της εργασίας του. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η σκηνοθετική οδηγία βοήθησε ώστε ο θεατρικός λόγος να αποφλοιωθεί από το ηθικό βάρος της ενοχής, της υπαρξιακότητας, και συνετέλεσε σε ένα φρέσκο αποτέλεσμα, όπου η σκηνή αξιοποιήθηκε ψυχοκινητικά και, άρα, λυτρωτικά, μέσα από τις γεωμετρικές μεταλλάξεις. Διασκευή και δραματουργική επεξεργασία συνήργησαν σε μια νέα εικαστική οπτική του Ντοστογιέφσκι, ακριβώς επειδή δεν είδαν το θέμα «καθαγιασμένα». Κι εδώ, ας θυμίσω κάτι από το μανιφέστο του Μάλεβιτς: «το να αναπαριστά κανείς καθαγιασμένα αντικείμενα και μέρη της φύσης σημαίνει να αναστήσει έναν αλυσοδεμένο κλέφτη». Εφόσον, λοιπόν, δεν τίθεται θέμα ανάστασης, αλλά υπόστασης, καί οι φωτογραφίες, μία από κάθε παράσταση, είναι αυτό που μένει ύστερα από κάθε ολοκληρωμένη εργασία. Τα στιγμιότυπα, ντοκουμέντα μνήμης, δίνουν υπόσταση στην αξία της διαφύλαξης, είναι μια μετα-μνεία από την τέχνη για την τέχνη, ενώ ο ηχητικός σχεδιασμός εντείνει την προσοχή στο έργο χωρίς να γίνεται ενόχληση. Η συμμετοχή του φυσικού παράγοντα, της λάσπης, επίσης, δικαιολογείται από τις αρχικές επιλογές, καθώς προκύπτει μέσα από το κείμενο. Στο σύνολό της, είναι μία πρόταση που καλώς ταξιδεύει προς τη Θεσσαλονίκη, αλλά ευτύχημα θα ήταν να φτάσει και εκτός των ελληνικών συνόρων. Συμπέρασμα είναι πως ένα λογοτεχνικό έργο μπορεί να αποκτά υπόσταση, επάνω στη σκηνή, όταν αποφέρει στην τέχνη, και, εν προκειμένω, μετρά ποιος κάνει τι. Μαγικά δεν υπάρχουν, όλοι έχουν βαρέα και θεατρικά. Δεν διακρίνω τον Σερβετάλη, καθώς ο τρόπος, με τον οποίο δούλεψαν, δείχνει πως τα συγχαρητήρια ανήκουν σε όλη την ομάδα.
Σκηνοθεσία-σκηνικά-κοστούμια: Έφη Μπίρμπα
Διασκευή-δραματουργική επεξεργασία: Έφη Μπίρμπα, Άρης Σερβετάλης, Μιχαήλα Πλιαπλιά
Ηχητικός σχεδιασμός: Vangelino Currentzis
Φωτισμοί: Θύμιος Μπακατάκης
Παίζουν: Άρης Σερβετάλης, Δρόσος Σκώτης, Γιώργος Συμεωνίδης, Συμεών Τσακίρης, Κωνσταντίνος Καρβουνιάρης
Παραγωγή: ngb group, Νίκος Ηλίας
*βασισμένη στο βιβλίο «Ο Σωσίας», μτφρ. Βασίλη Τομανά, εκδ. Νησίδες, Αθήνα 2002.
Θέατρο Ροές
Ιάκχου 16, 210-3474312
