Μια αισιοδοξία δίκοπο μαχαίρι

Του Δημήτρη Παπαδάκη

Η οικονομία είναι κλίμα, λένε οι ειδήμονες. Πράγματι έτσι είναι. Το κλίμα που έχει διαμορφωθεί για την ελληνική οικονομία το τελευταίο διάστημα είναι εξόχως θετικό. Οι πρώτες κινήσεις της νέας κυβέρνησης έχουν θετικό αντίκτυπο και σε επίπεδο πράξεων και σε επίπεδο ρητορικής: μειώσεις φόρων, επιτελικό κράτος, προσέλκυση επενδύσεων κτλ. Η διεθνής συγκυρία είναι αρκετά για την Ελλάδα. Αυτή την εποχή η Ελλάδα στο 10ετές ομόλογο δανείζεται με επιτόκιο αντίστοιχο των ΗΠΑ… Την ίδια ώρα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχωρά σε νέα χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής. Όλα αυτά έχουν αντίκτυπο στις μεγάλες επιχειρήσεις της χώρας, που μπορούν να τραβήξουν το κάρο της οικονομίας… Για παράδειγμα, τα Ελληνικά Πετρέλαια πρόσφατα άντλησαν από τις διεθνείς αγορές περί τα 500 εκατ. με επιτόκιο κοντά στο 2%. Ανάλογο ποσό άντλησε και ο ΟΤΕ με επιτόκιο κάτω του 1%! Αυτό σημαίνει πως σιγά –σιγά οι μεγάλες επιχειρήσεις της χώρας εξασφαλίζουν για τα επόμενα χρόνια σταθερή χρηματοδότηση με χαμηλό κόστος δανεισμού.

Όλα αυτά συνθέτουν ένα πρωτόγνωρο, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, κλίμα αισιοδοξίας, που δημιουργεί υψηλές προσδοκίες για το μέλλον. Ιδίως στην Ελλάδα που πάντα είμαστε πολύ υπερβολικοί με τα συναισθήματά μας, η αισιοδοξία γίνεται συχνά ασυγκράτητη… και έτσι παραβλέπουμε τα όποια αρνητικά. Για παράδειγμα, μπορεί η Ελλάδα να έχει αυτή την εποχή ένα επιτόκιο αντίστοιχο με αυτό των ΗΠΑ, όμως οι ΗΠΑ είναι στην πρώτη επενδυτική βαθμίδα, ενώ η Ελλάδα από τους διεθνής οίκους αξιολόγησης παραμένει ακόμη εκτός επενδυτικής βαθμίδας… Η επιβράδυνση της οικονομίας της ευρωζώνης, που είναι πια γεγονός, απαιτεί μια προληπτική δημοσιονομική τόνωση από τις χώρες με δημοσιονομικό περιθώριο, όπως η Γερμανία, έτσι ώστε να αποδώσει και η νομισματική χαλάρωση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Όμως οι χώρες του Βορρά δεν δείχνουν –τουλάχιστον επί του παρόντος- διατεθειμένες να βάλουν το χέρι στην τσέπη και να αυξήσουν τις δαπάνες για δημόσιες επενδύσεις…

Στο εσωτερικό μέτωπο το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων παραμένει άλυτο, οι οφειλές σε ασφαλιστικά ταμεία και εφορία παραμένουν στα ύψη, οι διαθρωτικές αλλαγές και οι βαθιές μεταρρυθμίσεις στη Δημόσια Διοίκηση δεν έχουν ακόμη συμβεί. Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων για το 2020 στο προσχέδιο του προϋπολογισμού παραμένει αμετάβλητο στα 6,75 δις. ευρώ, ενώ ήδη προεξοφλείται -για μια ακόμη φορά- η υποεκτέλεσή για το 2019 κατά 600 εκατ. ευρώ. Την ίδια ώρα παρουσιάζονται οι πρώτες αντιδράσεις μέσω απεργιακών κινητοποιήσεων από τα γνωστά συντεχνιακά συμφέροντα, που αποτέλεσαν και αποτελούν τροχοπέδη στην ανάπτυξη. Την ίδια ώρα το μεταναστευτικό ζήτημα λαμβάνει ξανά δραματικές διαστάσεις και κανείς δεν είναι σε θέση να ξέρει για πόσο θα συνεχιστεί αυτή η εκτός ελέγχου κατάσταση.

Όλα αυτά πολλές φορές αλλοιώνονται από τους παραμορφωτικούς φακούς της αισιοδοξίας. Και έτσι συχνά η αισιοδοξία, όταν δεν είναι συγκρατημένη, λειτουργεί σαν δίκοπο μαχαίρι, αν δεν επιβεβαιωθεί από τα μέλλοντα. Επομένως, είναι μονόδρομος για την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη να δώσει των υπέρ πάντων αγώνα για να επιβεβαιωθούν τα μέλλοντα, να αλλάξει όχι μόνο το κλίμα, αλλά και τα νούμερα της πραγματικής οικονομίας και κατ’ επέκταση να δει ο πολίτης τη διαφορά στην τσέπη του. Και ο αγώνας αυτός πρέπει όχι μόνο να είναι επιτυχής, αλλά να γίνει και κατά το δυνατόν γρήγορα, πριν οι διεθνείς συγκυρίες αλλάξουν, πριν η ευρωζώνη στρέψει στην ύφεση. Σε διαφορετική περίπτωση αν η κυβέρνηση δείξει ατολμία στο να προχωρήσουν οι διαθρωτικές αλλαγές σε οικονομία και Δημόσια Διοίκηση, τότε γρήγορα η αισιοδοξία θα μετατραπεί σε απαισιοδοξία κι αν οι συγκυρίες, διεθνείς ή πολιτικές, το ευνοήσουν θα μετατραπεί σε άλλη μια χαμένη ευκαιρία.