Σύλλογος Σαρακατσάνων Βάλτου-Ξηρομέρου-Ευρυτανίας
Ο Σύλλογος Σαρακατσάνων Βάλτου-Ξηρομέρου-Ευρυτανίας διοργανώνει όπως κάθε χρόνο το 10 αντάμωμα τους, 14-15 Ιουλίου (Σάββατο βράδυ και Κυριακή πρωί), στη θέση Μακρυλάκι στο Περδικάκι Βάλτου Αιτωλ/νιας.
Πλήθος κόσμου κάθε φορά από όλα τα μέρη της Ελλάδας συγκεντρώνεται, ανταμώνει με γνήσια Σαρακατσάνικη μουσική από ζωντανή ορχήστρα , ποτά και ντόπια παραδοσιακά φαγητά.Μπορείτε να δείτε την αναπαράσταση από τα περισσότερα, ήθη και έθιμα των Σαρακατσάνων με συνοδεία χορευτικών τμημάτων.Μερικά από αυτά είναι : τα κονάκια των Σαρακατσάνων, ο φλάμπουρας, το ψήσιμο της πίτας, ο γάμος, η γιορτή, το προξενιό, το «μάζεμα»των ζώων τους κ.α Και όλα αυτά σε ένα ελατοσκέπαστο χώρο, πάνω από το ιστορικό Σακαρέτσι, με υπέροχη θέα.
ΙΣΤΟΡΙΑ – ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΩΝ
Σαρακατσάνοι ένα κομμάτι του Ελληνικού λαού, μια ξεχωριστή λαότητα που η ιστορία τους φτάνει στα βάθη των αιώνων.
Είκοσι χιλιάδες χρόνια λένε οι επιστήμονες (Πουλιανός). πάνω σ’ αυτή τη γη, φερέοικοι αιώνιοι διαβατάρηδες σ’ένα ατέλειωτο ετήσιο ταξίδι,βουνά χειμαδιά.
Χιλιάδες χρόνια νομάδες αποκλειστικά, κρατάει η φίτρα τους από τα πρώτα νομαδικά φύλλα. Άλλοι τους χαρακτηρίζουν ως Δωριείς (Αγγ. Xατζημιxάλη), άλλoι ως Ακανάρνες όμως κανείς δεν αμφισβήτησε την Ελληνικότητά τους και αυτό αποδείχτηκε επιστημονικά ανθρωπολογικά, κοινωνιολογικά και προπαντός γλωσσικά.
Ο Δανός Hoed. σε έρευνα το 1926 απέδειξε ότι η γλώσσα των Σαρακατσάνων είναι καθαρά Ελληνική συνέχεία της Ομηρικής.
Ο ιδιότυπος τρόπος ζωής, η ενδογαμία και η κλειστή κοινωνία στην οποία ζούσαν μέσα σ’ ένα ιδιόμορφο κοινωνικό και οικονομικό συνεταιρισμό, το γνωστό τσελιγκάτο ήταν οι κυριότεροι λόγοι που διατήρησαν μέχρι τις μέρες μας την γνήσια Ελληνικότητά τους, μια παράδοση που σαν ακρογωνιαίο λίθο είχε την πατριαρχική οικογένεια, βασισμένη πάνω σε αρχές και άγραφους νόμους.
Σκληρή και κακοτράχαλη η ζωή τους, ζώντας και παλεύοντας με τα στοιχεία της φύσης, ανέπτυξαν προτερήματα και διαμόρφωσαν ένα χαρακτήρα δυνατό. και φιλελεύθερο, γι’ αυτό άλλωστε δεν υποτάχτηκαν στον κατακτητή, ο οποίος τους έδωσε και το όνομα Καρά-κατσάν. Μαύροι ανυπότακτοι.
Κοιτίδα τους θεωρείται η περιοχή των Αγράφων και των Τζουμέρκων όμως στα Βυζαντινά χρόνια θα τους συναντήσει κανείς σ όλη την Βαλκανική χερσόνησο, ακόμη και πέραν της Κωνσταντινούπολης, της Πόλης που η άλωσή της υπήρξε εθνικό πένθος για τους Σαρακατσαναίους.
Έτσι όπως λέει η παράδοση μετά την άλωσή της, έβαψαν τα ρούχα τους μαύρα, έβαλαν μαύρα μαντήλια στα κεφάλια, έσφαξαν τα άσπρα πρόβατα και άφησαν μόνο τα μαύρα στα οποία ακόμη βούλωσαν και τα κουδούνια.
Επίσης από τότε και μέχρι σήμερα οι Σαρακατσαναίοι την μέρα Τρίτη τη θεωρούν αποφράδα και δεν αρχίζουν καμιά δουλειά. Ας πάμε τώρα έτσι σε γενικές γραμμές να δούμε πως ζούσαν σ’αυτή την μικροκοινωνία τους το τσελιγκάτο.
Ήταν δέκα και είκοσι, τριάντα ακόμη και πενήντα οικογένειες κυρίως συγκενικές που αποτελούσαν το τσελιγκάτο με αρχηγό τον πιο ικανό και τις περισσότερες φορές αυτόν που είχε το περισσότερο βιός.
Το μισό χρόνο από Μάιο έως Οκτώβριο, στα βουνά και τον άλλο μισό χρόνο στα χειμαδιά σε λιβάδια που διάλεγαν για την καλύτερη βοσκή των ζωντανών.
Ορόσημο χρονικό οι δυο μεγάλες γιορτές του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Δημητρίου (με το παλιό ημερολόγιο) αποτελούσαν τους δύο χρονικούς σταθμούς για τις μετακινήσεις τους. Έτσι Άνοιξη και Φθινόπωρο έβλεπε κανείς αυτό το ατελείωτο καραβάνι ψυχών και ζωντανών να δίνει μια ξεχωριστή ζωντάνια και ομορφιά στους κάμπους και στα βουνά της Ελλάδος και όχι μόνο. Κατοικία τους το κονάκι, η γνωστή ορθή περίκεντρη καλύβα την οποία έστηναν συχνά δυο φορές το χρόνο εκεί όπου έβρισκαν και το καλύτερο λιβάδι.
Έτσι λοιπόν πορεύτηκαν χιλιάδες χρόνια οι Σαρακατσαναίοι χωρίς να αναπτύξουν τις τέχνες και τα γράμματα, λόγω της φύσης της δουλειάς τους αλλά έγραψαν όμως σελίδες ηρωισμού και δόξας. Η αμάραντη δόξα των Σαρακατσαναίων στάθηκε ο κλεφταρματωλισμός .
Όλοι οι ιστορικοί και ερευνητές του κλεφταρματωλισμού των προ επαναστατικών χρόνωΥ και της εξέγερσης του’21 αναγνωρίζουν ότι η γέννηση το φούντωμα της. κλεφτουριάς και του ξεσηκωμρύ οφείλεται στους σκηνίτες νομάδες όπως τους αποκαλούσαν οι ιστορικοί.Κατσαντώνης, Δίπλας, Λιακατάς, Λεπενιώτης, Τσιόγκας, Συκάδης, Χασιώτης, Φαρμάκης,Αραπογιαναίοι, ακόμη και ο Καραϊσκάκης ήταν γόνος της Σαρακατσάνικης γενιάς .
Άλλες σελίδες δόξας έγραψαν στα βουνά της Μακεδονίας στο έπος του Mακεδοικού αγώνα. Χωρίς τους Σαρακατσαναίους ήταν αδύνατο να επιβιώσει και να στηριχθεί ο Μακεδονικός Αγώνας, γράφει ο πρόξενος Θεσ/νίκης Κορομηλάς (ψυχή του Μακ. Αγώνα) καθώς και ο καπετάν Αινιάν (Μαζοαράκης).
Σ’όλους τους Αγώνες παρόντες θυσιάζονεαι για την πατρίδα η οποία όμως πολλές φορές στάθηκε σκληρή απέναντί τους και ότι πέτυχαν μέχρι σήμερα το oφεfλoυν στο δυνατό της ράτσας τους. Σήμερα ο παραδοσιακό νομαδικός τρόπος ζωής τους σχεδόν εξέλειπε. Δεν υπάρχουν τσελιγκάτα, καραβάνια, βουνά και χειμαδιά.
Γεγονότα όπως οι πόλεμοι ( Β ‘Παγκόσμιος- Εμφύλιος) και οι απαλλοτριώσεις ανάγκασαν τους Σαρακατσαναίους να αλλάξουν τρόπο ζωής, να εγκατασταθούν μόνιμα σε χωριά και αστικά Kέvτρα και να Kατακτήσουν όλους τους κοινωνικούς τομείς αλλά και να διακριθούν ιδιαίτερα. Είναι εκπληκτικό το φαινόμενο αυτής της ράτσας όταν πριν τριάντα- σαράντα χρόνια ζούσαν στα καλύβια μαθαίνοντας μόνο γραφή και αριθμητική από τον δάσκαλο του τσελιγκάτου στο δασκαλοκάλυβο ή στον έλατο από κάτω, να πετύχουν τέτοια εκπληκτικά αποτελέσματα.
Η Σαρακατσάνοι χωρίζονται σε τέσσερις Φατρίες . Είναι οι Ηπειρώτες οι Κασσανδρινοί οι Μωραίτες και οι πολίτες.
Ηπειρώτες είναι οι Σαρακατσαναίοι που κατοικούσαν στην Ήπειρο
Μωραίτες είναι οι Σαρακατσαναίοι που κατοικούσαν στη Θεσσαλία στη Στερεά Ελλάδα και λίγοι στην Πελοπόννησο
Οι Κασσανδρινοί κατοικούσαν στη Μακεδονία και ξεχειμώνιαζαν στη Χαλκιδική και συγκεκριμένα στην χερσόνησο της Κασσάνδρας από εκεί πήραν και το όνομά τους ως Κασσανδρινοί
Οι πολίτες κατοικούσαν γύρω από την Κωνσταντινούπολη στη Θράκη και στην Βουλγαρία
