Ο αγρινιώτης Καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Αθανάσιος Παλιούρας, από τους πρωτεργάτες -μαζί με πολλούς άλλους- της αυτονόμησης των πανεπιστημιακών τμημάτων του Αγρινίου, έχοντας την ακαδημαϊκή αλλά και την εμπειρία του μέλους της παλιότερης Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου Δυτικής Ελλάδος, ίσως είναι ο καταλληλότερος άνθρωπος να μιλήσει για το Πανεπιστήμιο. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο ΑγρίνιοCulture.gr εξηγεί το πως φτάσαμε στο σημείο να μιλάμε σήμερα για υπαγωγή του Πανεπιστημίου στο Πανεπιστήμιου Πατρών, αντικρούει τα επιχειρήματα που κατά καιρούς ακούγονται κατά των τμημάτων του Αγρινίου και προτείνει τρόπους αντίδρασης – διεκδίκησης ώστε να μεταπεισθεί η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας. Παράλληλα επιρρίπτει ευθύνες για τη σημερινή κατάσταση τόσο στη Διοικούσα Επιτροπή, όσο και σε αυτούς που τη τοποθέτησαν. Μιλά για την ανάγκη να διασωθεί πάση θυσία η αυτοτέλεια του Πανεπιστημίου, συνδέοντάς την μάλιστα με τον μέλλον της πόλης. Τέλος αναφέρεται ακόμη για τα σχέδια που υπήρχαν για την ανάπτυξη του Πανεπιστημίου και το πως χάθηκαν στην πορεία.
Αναλυτικά η συνέντευξη στον Δημήτρη Παπαδάκη:
Τι έφταιξε για το Πανεπιστήμιο και φτάσαμε εδώ;
Το πρόβλημα του Πανεπιστημίου είναι ότι ξεκίνησε λάθος. Απ’ την αρχή, ενώ μια ομάδα Αγρινιωτών και Αιτωλοακαρνάνων αποφασίσαμε να ιδρύσουμε το πανεπιστήμιο, με μεγάλο υποστηρικτή τον τότε πρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Δημήτρη Γλάρο και όταν φτιάξαμε τον ειδικό φάκελο και τον δέχθηκε το υπουργείο Παιδείας με υπουργό τον Γεράσιμο Αρσένη, που συμφωνούσε, επενέβησαν κάποιες προσωπικότητες από το Μεσολόγγι. Πήγαν και διαμαρτυρήθηκαν στο τότε πρωθυπουργό Σημίτη και ο Σημίτης έδωσε εντολή να μην ξεκινήσουμε ως αυτόνομο Πανεπιστήμιο, αλλά ως παράρτημα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Ξεκινήσαμε στραβά δηλαδή. Η αφετηρία ήταν λάθος.
Την πρόταση του σχεδίου «Αθηνά» σχετικά με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδος, αλλά και όσα έχουν ειπωθεί το τελευταίο διάστημα γύρω από το θέμα πως τα κρίνετε;
Αυτή η επιτροπή –δεν θέλω να την χαρακτηρίσω- γιατί είναι μυστική επιτροπή, ο υπουργός ποτέ δεν ανακοίνωσε τα ονόματα αυτής της επιτροπής, ανακοίνωσε μόνο πως είναι επιτροπή τεχνοκρατών. Είναι δυνατόν; Δεν ξέρουν γεωγραφία καθόλου. Αμφιβάλλω αν έχουν τελειώσει το γυμνάσιο. Όταν φτιάχνουν δυο πανεπιστήμια στην Πελοπόννησο και σήμερα τα διατηρούν και τα ενισχύουν και κανένα Πανεπιστήμιο στη Στερεά Ελλάδα, γιατί όταν παίρνουν την αυτοτέλεια από το Αγρίνιο δεν μένει κανένα πανεπιστήμιο στη Στερεά. Δεν ξέρουν μάλιστα την ιστορία, γιατί η Πάτρα λεηλατεί συνεχώς την Αιτωλοακαρνανία. Και έρχονται όλοι αυτοί και κάνουν προτάσεις. Οι πολιτικοί δεν καταλαβαίνουν. Και έτσι μπαίνει όλη αυτή η υπόθεση της περιοχής μας μέσα σε αυτό το γενικό πλαίσιο να συμπτύξουμε τα πανεπιστήμια για λόγους οικονομικούς.
Εδώ δεν υπάρχουν οικονομικοί λόγοι. Αφού οι σχολές θα μείνουν στο Αγρίνιο και η διοίκηση θα πάει στην Πάτρα. Κανένα οικονομικό όφελος δεν έχει η χώρας μας από την υπαγωγή στην Πάτρα. Απεναντίας έχουμε το προηγούμενο που η Πάτρα δεν έδινε προϋπολογισμό στην Οικονομική Σχολή, δεν έκανε εκλογές, δεν έφτιαχνε καθηγητές, τη συρρίκνωσε και είπε μετά «δεν περπατάει τίποτα στο Αγρίνιο, την παίρνουμε στην Πάτρα». Το ίδιο θα κάνει και τώρα. Ήδη, μαθαίνω από πληροφορίες ότι υπήρχε ένα τέτοιο σχέδιο στο μυαλό αυτών που έκαναν τη σημερινή Διοικούσα Επιτροπή. Ο πρόεδρος είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών. Έχει πολύ μεγάλη ευθύνη, που δεν προχώρησε το Πανεπιστήμιο. Το πανεπιστήμιο είναι στην κατάσταση που το είχαμε αφήσει εμείς. Δεν έκανε κανένα κτίριο, δεν έκανε εργαστήρια, δεν έκανε νέα τμήματα, δεν έκανε μεταπτυχιακά τμήματα. Απολύτως τίποτα. Μόνο με αυτό το κόλπο των μετατάξεων πήρε μερικούς υπαλλήλους, που δεν έχουν εξειδίκευση. Δεν υπάρχει πλέον η Διοικούσα, είναι ένας πρόεδρος και τρεις αγρινιώτες, όλοι οι άλλοι έχουν παραιτηθεί. Η Διοικούσα ήταν 9 μέλη και αυτοί δεν έχουν την πλειοψηφία πλέον, αλλά το υπουργείο δεν το ενδιαφέρει, αφού είναι αποφασισμένο να πάρει τη διοίκηση. Με αυτά θα ασχοληθεί;
Είναι καλές και άγιες οι κινήσεις του δημάρχου και οι προσπάθειες που κάνει για τη διάσωση της αυτοτέλειας του Πανεπιστημίου. Αλλά έχω την αίσθηση ότι ο κύριος δήμαρχος βλέπει το θέμα πολιτικά, δεν είναι όμως πολιτικό το θέμα. Το θέμα είναι επιστημονικό. Είναι το θέμα πως μπορεί να σταθεί μια επιστημονική μονάδα σε αυτό τον τόπο που έχει όλες τις δυνατότητες και τις υποδομές σαν τόπος. Η Αιτωλοακαρνανία έχει τα πάντα, ποτάμια, λίμνες, χωράφια, την παραγωγή, την ιστορία και τον πολιτισμό. Ο δήμος πρέπει να συνεργαστεί και με τους επιστήμονες όχι μόνο με τους φορείς. Οι φορείς μπορούν να στείλουν μια διαμαρτυρία. Έτσι όμως δεν κερδίζονται οι μάχες.
Και τώρα ακούω από άσχετους να λένε «κάθε πόλη και ΑΕΙ κάθε χωριό και ΤΕΙ». Βάζουν δηλαδή και το Αγρίνιο μέσα στα χωριά και τις μικρές πόλεις. Και έχω την αίσθηση ότι η πολιτική ηγεσία των τελευταίων 50 ετών έχει πολύ μεγάλη ευθύνη για αυτό το θέμα. Το Αγρίνιο είναι η έννατη πόλη. Η Διαμαντοπούλου μαζί με τον Κουκουλόπουλο που ήταν δήμαρχος έφτιαξαν στην Κοζάνη 3 πανεπιστημιακά τμήματα και 11τμήματα ΤΕΙ. Η Κοζάνη έχει 10χιλιάδες φοιτητές. Ποια; η Κοζάνη! Που έχει, δεν έχει 30-35χιλιάδες πληθυσμό.
Με το παράδειγμα που φέρνετε το όλο ζήτημα δεν είναι και πολιτικό;
Έτσι το θέμα γίνεται πολιτικό, δηλαδή κομματικό. Μαζεύτηκαν τότε στο γραφείο του Πανάρετου δυο αιτωλοακαρνάνες, ο Θάνος Μωραΐτης και η κα Μπιρμπίλη και έφτιαξαν τη Διοικούσα με κριτήριο να πάρουν την εξουσία του Πανεπιστημίου. Τι νομίζουν ότι είναι το Πανεπιστήμιο; Καμία επιχείρηση; Κανένα κομματικό «παντοπωλείο»; Κατάλαβαν τι έγκλημα έκαναν; Πήραν από τους επιστήμονες τη Διοικούσα και την έριξαν στους ανθρώπους –που καλοπροαίρετοι είναι και καλοί- αλλά δεν ξέρανε τι είναι το Πανεπιστήμιο. Το πανεπιστήμιο είναι παρά πολλά πράγματα, είναι ολόκληρη επιστήμη. Δεν μπορεί ο καθένας να έχει άποψη, πως θα λειτουργήσει πως θα οργανωθεί, τι στόχους θα βάλει. Αν δεν ανήκεις στο επιστημονικό χώρο, τι στόχους επιστημονικούς θα βάλεις; Και έβαλε η κα Μπιρμπίλη δυο συμβούλους της που δεν ήξεραν ούτε που πέφτει το Αγρίνιο. Είναι αστεία πράγματα αυτά. Το πανεπιστήμιο θέλει πολύ ιδρώτα και πολύ δουλειά. Γι’ αυτό επιμένω ότι είναι θέμα επιστημονικό.
Είστε αισιόδοξος ότι μπορούμε να ανατρέψουμε το αρχικό σχέδιο, τι θα προτείνατε ως αντίδραση- διεκδίκηση;
Όλες οι περιοχές που αδικούνται κινούνται. Ο καθένας με τους τρόπους του. Τους πολιτικούς, τους κομματικούς, τους μεσάζοντες, τους επιστημονικούς. Δεν είναι επιχείρημα που λένε να μείνουν οι φοιτητές για να έχουμε οικονομικά οφέλη. Αυτό είναι ο απόηχος του Πανεπιστημίου, έρχεται από μόνο του.
Επιχείρημα είναι ότι “δεν συζητάμε τίποτα άλλο πέρα από την αυτοτέλεια”. Τα έχουμε ζήσει και τα ξέρουμε όλα για το πανεπιστήμιο των Πατρών και πως κινούνται υπόγεια. Και το δεύτερο είναι ότι δεν μπορεί η Στερεά Ελλάδα να μην έχει πανεπιστήμιο και η Πελοπόννησος να έχει δυο… Ήδη έχουμε αποδείξει ότι έχουμε φτιάξει μια μονάδα αξιόλογη και με μεγάλο μέλλον μπροστά της. Δεν μπορεί να είναι επιχείρημα ότι το Αγρίνιο συνθλίβεται ανάμεσα στην Πάτρα και τα Γιάννενα. Εγώ όταν πήγα στα Γιάννενα το 1975, το Αγρίνιο και τα Γιάννενα ήταν ίδιες σε πληθυσμό πόλεις. Και τότε τα Γιάννενα είχαν όσους φοιτητές έχει σήμερα το Αγρίνιο. Μετά από 30 χρόνια άφησα πίσω μου όταν έφυγα από τα Γιάννενα μια περίλαμπρη πόλη με 20χιλιάδες φοιτητές. Και το Αγρίνιο με αυτή την ενδοχώρα που έχει μπορεί να κάνει θαύματα. Χρειάζεται όμως συντονισμένες κινήσεις και να πεισθεί η ηγεσία.
Μαζί με αιτωλοακαρνάνες συναδέλφους πιέζουμε τον υπουργό και τον πρωθυπουργό να μας δεχθεί. Έχω συνεργαστεί στο ΚΑΣ με τον πρωθυπουργό όταν ήταν υπουργός Πολιτισμού και ξέρω ότι είναι συνεννοήσιμος άνθρωπος. Αφού η απόφαση είναι των πολιτικών, πρέπει να τους πείσουμε μέχρι να τελειώσει η διαβούλευση. Μου είπαν κάποιοι αν ήσουν δήμαρχος ή βουλευτής τι θα έκανες. Δεν μπορώ να μπω σε αυτή τη λογική. Θα είχα κλείσει όλο το Αγρίνιο, όλοι οι πολιτικοί της Αιτωλοακαρνανίας θα ήταν persona non grata. «Είσαι βουλευτής; Όχι κύριε δεν περνάς! Τι κάνεις εκεί που είσαι;» Θα μου πεις «απειλές; Σε τέτοια εποχή που ο κόσμος χάνεται και η χώρα καταρρέει;». Δεν έχουμε άλλο τρόπο. Πρέπει να γίνουμε διεκδικητικοί. Πρέπει να σώσουμε το πανεπιστήμιο πάση θυσία, αλλιώς δεν έχει μέλλον αυτή η πόλη. Αυτή την πόλη, δεν μπορούν να την αντιμετωπίζουν έτσι.
Θα μπορούσαν τα πράγματα να είναι διαφορετικά για το πανεπιστήμιο ; Υπήρχαν προοπτικές ανάπτυξής του που δεν ευοδώθηκαν;
Το 1998 που ξεκίνησε το Πανεπιστήμιο στο Αγρίνιο μας βοήθησε πολύ ο Αρσένης και μετά ανέλαβε ο Ευθυμίου, μέσω του οποίου κάναμε και το τρίτο τμήμα. Και ήμασταν έτοιμοι να αποκτήσουμε την αυτοτέλειά του και να προχωρήσουμε. Μπορέσαμε σε ταχύτατο χρονικό διάστημα -που δεν το περίμενε κανείς- με χρήματα που ήρθαν από τις Βρυξέλλες και μέσα σε 15 μήνες φτιάξαμε το καινούργιο κτίριο. Προχωρήσαμε το θέμα της πανεπιστημιούπολης, πήραμε τα 178 στρέμματα στο αεροδρόμιο και ήμασταν έτοιμοι να πάρουμε και τα άλλα 300 στρέμματα για τα οποία υπάρχει ακόμη η εκκρεμότητα μιας υπογραφής. Και αυτή η εκκρεμότητα κρατάει 4-5 χρόνια, είναι από τα απαράδεκτα που έγιναν εν τω μεταξύ. Μέσα σε αυτό είχαμε προγραμματίσει και την πανεπιστημιούπολη ξεκινώντας με τρία κτιριακά συγκροτήματα και με την ενίσχυση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας από μεγάλα Ιδρύματα. Θα αναφέρω μόνο ένα παράδειγμα : μεγάλος οργανισμός που στηρίζει πανεπιστήμια με έδρα τη Νέα Υόρκη θα μας έφτιαχνε τη φοιτητική εστία. Ένα συγκρότημα τεράστιο 500 δωματίων, με εστιατόρια, γραφεία κτλ. Χάσαμε μια πολύ μεγάλη ευκαιρία.
Ο Δημήτρης Γκέρτσος, ο εγγονός των Παπαστραταίων, που έχει τώρα την προεδρία της εταιρείας Αφοι Παπαστράτου που απέμεινε και διαχειρίζεται τα κτίρια -όλα τα κτίρια δόθηκαν σε Πανεπιστήμια: Βόλος, Καβάλα, Καλαμάτα… πλην του Αγρινίου- ήθελε να δώσει το κτίριο, αλλά με την αλλαγή της Διοικούσας Επιτροπής έκανε πίσω και δεν ήθελε να το δώσει. Οπότε χάσαμε και αυτή την ευκαιρία. Την ώρα που μπορούσαμε να το αναπλάσουμε και να το βάλλουμε σε ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα και να είχε γίνει ένα πανελλαδικό στολίδι. Εκεί θα ήταν συνεδριακό κέντρο, τα γραφεία διοίκησης, οι γραμματείες των τμημάτων μέχρι να ξεκινήσει η πανεπιστημιούπολη.
Έγιναν οι εκλογές και ξαφνικά εκεί που έγινε η πρώτη Διοικούσα με μόνο πανεπιστημιακούς. Να πω μόνο ένα παράδειγμα: τον Νίκο τον Καρβούνη από την Γαβαλού, πρύτανη του Πανεπιστημίου Πειραιώς . Όλοι ήταν άνθρωποι του τόπου και με ένα προγραμματισμό φοβερό. Είχαμε στόχο να κάνουμε άλλα 4 τμήματα σε μια 3ετία και εκείνο που μας ενδιέφερε περισσότερο να κάνουμε γύρω στα 10 μεταπτυχιακά τμήματα μέσα στα οποία θα κάναμε και 2 τμήματα φιλελληνικά για να τραβήξουμε Ευρωπαίους στο Αγρίνιο και το Μεσολόγγι . Είχαμε στόχο να πάρουμε το κτίριο του παλιού νοσοκομείου στο Μεσολόγγι, να το αναμορφώσουμε και εκεί να κάνουμε τα μεταπτυχιακά που έχουν σχέση με το Φιλελληνισμό.
Ακόμη ο Άρης Κατσάμπας μας παραχωρούσε το κτίριο του Κατσάμπειου Ιδρύματος στον Προυσό με επιχορήγηση, που άμεσα θα το αναπλάθαμε και θα φτιάχναμε εκεί το Πανεπιστημιακό Ίδρυμα μελέτης και έρευνας ορεινών όγκων. Υπολογίζαμε ότι εκεί θα δουλεύουν 100 ερευνητές και ένα προσωπικό περίπου 50 άτομα. Είχαμε ακόμη προγράμματα για να αξιοποιηθούν οι ακτές, να αξιοποιηθεί ο Κάτω Ρούς του Αχελώου και μάλιστα υπάρχουν τεράστια ποσά στην Ευρώπη που εκκρεμούν γιατί δεν ξέρει κανείς πώς να τα εκμεταλλευτεί.
Η ίδρυση πανεπιστημίου στο Αγρίνιο σηματοδοτούσε πλέον μια νέα εποχή. Είχαμε όμως και μια πολύ σημαντική δέσμευση. Δεν άφηναν να προκηρύξουμε θέσεις αναπληρωτών και καθηγητών και να φέρουμε προσωπικότητες από το εξωτερικό. Έτσι ανεβαίνουν τα πανεπιστήμια. Οι επιστημονικές προσωπικότητες ανεβάζουν το επίπεδο του πανεπιστημίου και όχι το πανεπιστήμιο το επίπεδο των προσωπικοτήτων. Αν είχε γίνει αυτό θα είχαμε την ίδια την πανεπιστημιακή κοινότητα θα έλεγε σήμερα «εδώ έχουμε πανεπιστήμιο, πως μπορείτε να καταργήσετε την αυτοτέλειά του;»
