Το Αρχαιολογικό Μουσείο Αγρινίου χτίστηκε με δωρεά των αδελφών Παπαστράτου στη νοτιοανατολική γωνία του Παπαστράτειου πάρκου και εγκαινιάστηκε το 1969 (Διαμαντή 1, Αγρίνιο). Αποτελείται από δύο αίθουσες κι ένα μικρό προθάλαμο, όπου εκτίθενται αντιπροσωπευτικά ευρήματα από πολλούς αρχαιολογικούς χώρους της Αιτωλοακαρνανίας.
Στις πέντε προθήκες της πρώτης αίθουσας εκτίθενται ευρήματα που χρονολογούνται από τα νεολιθικά έως και τα ρωμαϊκά χρόνια. Η προθήκη 1 περιέχει αγγεία, κυρίως πρόχους και κάνθαρους, που προέρχονται από τη Σαυρία, μια αρχαία πόλη που ανασκάφηκε στη σημερινή Παλαιομάνινα Αστακού, ενώ στην προθήκη 2 μπορείτε να δείτε κεραμική των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων από διάφορες περιοχές. Η προθήκη 3 περιέχει τα παλαιότερα ευρήματα του μουσείου. Πρόκειται για αντικείμενα των νεολιθικών χρόνων, όπως λεπίδες οψιανού και πυριτόλιθου, λίθινα και οστέινα εργαλεία, χάντρες από περιδέραια και χειροποίητα αγγεία. Στην ίδια προθήκη θα δείτε και ευρήματα από τους θολωτούς μυκηναϊκούς τάφους που ανασκάφηκαν στην αρχαία Ιθωρία, στο σημερινό Άγιο Ηλία Μεσολογγίου. Χαρακτηριστικά είναι τα αρτόσχημα αλάβαστρα, που χρονολογούνται από το 14ο αι. π.Χ., και μια πρόχους με δικτυωτή διακόσμηση. Η τέταρτη προθήκη περιλαμβάνει χαρακτηριστικά ερυθρόμορφα αγγεία της κλασικής εποχής, μελαμβαφή αγγεία, λήκυθους και αμφορείς του 4ου αι. π.Χ. Στην ίδια προθήκη θα δείτε πήλινα ειδώλια από την Αρσινόη, μια πόλη της ελληνιστικής εποχής, τα ίχνη της οποίας αποκαλύφθηκαν στο σημερινό Αγγελόκαστρο.
Στην προθήκη 5 παρουσιάζονται αγγεία της γεωμετρικής εποχής (9ος-8ος αι. π.Χ.) από την αρχαία Ιθωρία. Εκεί ανακαλύφθηκε εκτεταμένο νεκροταφείο, με κιβωτιόσχημους τάφους και ταφικούς πίθους με πλούσια κτερίσματα. Από τα ευρήματα της προθήκης ξεχωρίζει ένας χάλκινος τριποδικός λέβητας, που διατηρείται σε άριστη κατάσταση. Στην είσοδο της δεύτερης αίθουσας εκτίθενται τρεις σημαντικές επιτύμβιες στήλες. Αριστερά βρίσκεται η στήλη του Κριτόλαου, του 2ου αι. π.Χ., από το Τριχώνιο, που φέρει πλούσια ανάγλυφη διακόσμηση. Στο αέτωμα παριστάνεται ο Ηρακλής να σκοτώνει τα φίδια που έστειλε η Ήρα για να τον σκοτώσουν, ενώ κάτω από το όνομα του νεκρού απεικονίζονται δύο λιοντάρια που κατασπαράζουν ταύρο. Οι δύο ενεπίγραφες στήλες του 7ου αι. π.Χ., που εκτίθενται δεξιά της εισόδου, βρέθηκαν στη Βλαχομάνδρα Ναυπακτίας και αποτελούν πρώιμα δείγματα ελληνικών επιτύμβιων στηλών. Στη συνέχεια θα δείτε ένα άγαλμα ολόγυμνης Αφροδίτης και έναν ακέφαλο γυναικείο κορμό με ιμάτιο και χιτώνα, και τα δύο της ελληνιστικής εποχής. Η προθήκη 6 περιέχει αγνύθες, πήλινα δηλαδή βαρίδια του αργαλειού, ακροκέραμα, λυχνάρια και ενεπίγραφα κεραμίδια. Στον τοίχο πάνω από την προθήκη εκτίθενται δύο χαρακτηριστικά θραύσματα από πήλινες υδρορρόες με ζωγραφιστή διακόσμηση. Οι προθήκες 7 και 8 περιέχουν ως επί το πλείστον χάλκινα ευρήματα. Στην πρώτη θα δείτε χάλκινα δρεπάνια, αιχμές ακοντίων, πελέκεις και καθρέφτες της μυκηναϊκής περιόδου, ενώ στη δεύτερη χάλκινα ειδώλια, κάτοπτρα, λόγχες, στλεγγίδες και δύο υδρίες.
Το υπόλοιπο τμήμα της αίθουσας είναι αφιερωμένο στα σημαντικά ευρήματα από το Ηρώο που ανασκάφηκε στην Καλυδώνα. Η Καλυδώνα ήταν μία από τις σημαντικότερες αιτωλικές πόλεις της αρχαιότητας και από εδώ προερχόταν, σύμφωνα με το μύθο, ο Καλυδώνιος κάπρος, τον οποίο σκότωσαν ο Μελέαγρος και η Αταλάντη. Το Ηρώο ήταν ένα ταφικό οικοδόμημα που χτίστηκε γύρω στο 100 π.Χ. προς τιμήν κάποιου Λέοντος, που επονομαζόταν και «νέος Ηρακλής». Ο τάφος ήταν πολύ μεγάλος, με κεντρική περίστυλη αυλή, πλευρικά δωμάτια και πρόπυλο, και πλούσια διακοσμημένος. Ο τάφος του ήρωα βρισκόταν στο υπόγειο ενός πλευρικού δωματίου, ενώ στο ισόγειο του ίδιου δωματίου βρισκόταν ο χώρος λατρείας του. Από την πλούσια διακόσμηση του Ηρώου της Καλυδώνας θα δείτε μια σειρά μαρμάρινων προτομών: την προτομή του Μελεάγρου, που πιθανόν μιμείται ένα πρωτότυπο έργο του Σκόπα, την προτομή Έρωτα, την προτομή ένοπλης Αφροδίτης, μια κεφαλή Δία και μια προτομή Ηρακλή που πιθανόν αντιγράφει πρωτότυπο έργο του Λυσίππου. Ανάμεσα στις προτομές αυτές εκτίθεται ένα πολύ εντυπωσιακό εύρημα: πρόκειται για τη θαυμάσια μαρμάρινη θύρα του τάφου, που θυμίζει τις αντίστοιχες θύρες των μακεδονικών τάφων στο μουσείο της Θεσσαλονίκης. Ο τεχνίτης έχει μιμηθεί στο μάρμαρο όλες τις λεπτομέρειες μιας ξύλινης θύρας με χάλκινα δεσίματα.
Στους τοίχους της αίθουσας, πάνω από τις προθήκες, αξίζει ακόμη να δείτε τρία μαρμάρινα ακρωτήρια από το Ηρώο της Αλυζίας, στη σημερινή Κανδήλα, στα δυτικά της ακαρνανικής ακτής. Το Ηρώο της Αλυζίας είναι επίσης ένα ταφικό μνημείο αφιερωμένο σε κάποιο νεκρό, το όνομα του οποίου δεν είναι γνωστό. Τα ακρωτήρια χρονολογούνται από το 2ο αι. μ.Χ. Η φυτική τους διακόσμηση είναι δουλεμένη με έναν ιδιαίτερο τρόπο, με διάτρηση του μαρμάρου, που ελαφρύνει το μαρμάρινο όγκο και δημιουργεί μια πλούσια διακοσμητική εντύπωση. Στην αυλή του μουσείου, τέλος, θα έχετε την ευκαιρία να θαυμάσετε επιτύμβιες στήλες από διάφορες περιοχές του νομού Αιτωλοακαρνανίας. Άποψη της δεύτερης αίθουσας του Αρχαιολογικού Μουσείου Αγρινίου? αριστερά διακρίνεται η μαρμάρινη θύρα από το Ηρώο της Καλυδώνας.
