Ένας “αριστερός” και ένας “δεξιός” για τις αλλαγές στον Καλλικράτη… Με αφορμή τις αλλαγές που προωθεί η κυβέρνηση στην Αυτοδιοίκηση, ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Αγρινίου Βασίλης Φωτάκης και ο πρώην γραμματέας της νομαρχιακής του ΣΥΡΙΖΑ Παντελής Ζέρης “διασταυρώνουν τα ξίφη τους” μέσω αρθρογραφίας… Θα πρέπει να σημειωθεί ότι είχε προηγηθεί χρονικά το άρθρο του Βασίλη Φωτάκη για να έρθει η… απάντηση από το μέλος του ΣΥΡΙΖΑ σε ένα άρθρο με τίτλο : “Τοπική Αυτοδιοίκηση και Δημοκρατία : Ή πως μερίδα των νεοφιλελεύθερων αντιλαμβάνεται την Δημοκρατία στις ημέρες μας” και την υποσημείωση “με αφορμή ένα άρθρο στον τοπικό τύπο”…
Προς μια πιο αποτελεσματική τοπική διακυβέρνηση
Του Βασίλη Φ. Φωτάκη
Έχει ανοίξει για τα καλά πλέον η συζήτηση για τις επικείμενες αλλαγές στην διοικητική δομή της χώρας και δη αυτών της τοπικής αυτοδιοίκησης. Την συζήτηση άνοιξε ο πρόεδρος της Βουλής κάνοντας λόγο για “ευρύτερες αλλαγές” στο χωροταξικό του Καλλικράτη ενώ στη συνέχεια τη σκυτάλη έλαβε το πόρισμα της αρμόδιας επιτροπής.
Σημειώνεται ότι η συσταθείσα επιτροπή του άρθρου 5 του Ν.4368/2015 στην πρότασή της για την αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την αλλαγή του εκλογικού συστήματος αναδείξεως των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων, τη μείωση της διάρκειας της θητείας των οργάνων της τοπικής αυτοδιοίκησης, τη θεσμοθέτηση τοπικών δημοψηφισμάτων και τη δημιουργία “συμβουλίων γειτονιάς” με διευρυμένες αρμοδιότητες κλπ.
Μπορεί η κυβέρνηση να μην έχει τοποθετηθεί επίσημα αλλά η συζήτηση μέχρι στιγμής (με ευθύνη της) περιστρέφεται γύρω από το πόρισμα της επιτροπής (κυρίως για το εκλογικό σύστημα) και οι προτάσεις αυτές πυροδοτούν εύλογα μια πολεμική γύρω από το θέμα τόσο από πλευράς κυβέρνησης όσο και του αυτοδιοικητικού κόσμου.
Αποτελεί άραγε η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης μια κοινωνική αναγκαιότητα ή αποτελεί κάποιου είδους “ιδεοληψία” της κυβέρνησης;
Για να γίνει μια ουσιαστική μεταρρύθμιση στην αυτοδιοίκηση με ανακατανομή και αποκέντρωση πόρων και αρμοδιοτήτων, πέραν της κοστολόγησης απαιτείται η συνεργασία και ο διάλογος όλων των εμπλεκομένων. Ταυτόχρονα για να διατίθεται κανονιστική αυτονομία πρέπει η κρατική εποπτεία να μην εμποδίζει την ελεύθερη πρωτοβουλία και δράση της. Είναι αδιανόητο σήμερα να υπάρχει θεσμός αποκεντρωμένης διοικήσεως και να επιχειρείται και τοποθέτηση διοικητικών Γραμματέων στους Δήμους και στις Περιφέρειες.
Απαιτείται επίσης μια σειρά διευθετήσεις σε προβλήματα που αφορούν τη λειτουργία των Δήμων και Περιφερειών, [π.χ. φορολογική αποκέντρωση, καταστατική θέση των αιρετών, διακριτές σχέσεις και συνεργασία μεταξύ ‘Α και Β’ Βαθμού Αυτοδιοίκησης, νέα γενιά παρακρατηθέντων, μεταφορά αρμοδιοτήτων στην Τ.Α., απουσία προτάσεων για τα μείζονα ζητήματα που απασχολούν την Ελληνική οικονομία και κοινωνία,(όπως ο ρόλος της Τ.Α. στον σχεδιασμό και την εφαρμογή της κοινωνικής και της μεταναστευτικής πολιτικής)]. Οφείλουν οι Αυτοδιοικητικές αρχές θεσμοθετημένα να ενεργοποιούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα, παρέχοντας κίνητρα έναντι άλλων περιφερειών και δήμων σε μια ευγενή άμιλλα ανταγωνισμού μεταξύ των, εκμεταλλευόμενες τόσο την γεωγραφική τους θέση όσο και την μοναδικότητα που πιθανά απορρέει μέσα κι από ιστορικούς – πολιτισμικούς δεσμούς.
Τα προβλήματα του εκσυγχρονισμού της Αυτοδιοίκησης δεν λύνονται μόνο με αλλαγές στις πολιτικές και οργανωτικές δομές. Η κύρια διαπίστωση είναι ότι πρέπει να ξεκαθαριστούν οι αρμοδιότητες μεταξύ των διακριτών επιπέδων εξουσίας. Χρειάζεται αναδιάρθρωση ολόκληρου του διοικητικού συστήματος με αξιοποίηση των σχετικών εμπειριών και γνώσεων και υπό την επιμέλεια διαβούλευσης με την Αυτοδιοίκηση.
Απαιτείται επανεξέταση των χωροταξικών αστοχιών, που έγιναν και κατά την εφαρμογή του «Καλλικράτη»(πχ διάσπαση Ρούμελης, Μοριά κλπ). Τα Τοπωνύμια αυτά μπορεί να είναι το σύγχρονο τοπικό brand που θα αποτελεί την ομπρέλα και την γέφυρα ταυτόχρονα για μια σειρά θεμάτων, με στόχο την ενίσχυση της αναπτυξιακής φυσιογνωμίας και προοπτικής των νέων ΟΤΑ.
Η σημερινή Δημόσια Διοίκηση αποτελεί τον κυριότερο περιοριστικό παράγοντα για την πρόοδο της Χώρας.
Αναγνωρίζουμε ότι η Τ.Α οφείλει να υπάγεται σε ένα εθνικό σύστημα διακυβέρνησης που θα εξασφαλίζει την ομοιογένεια μίας κοινωνίας σε εθνικό επίπεδο έχοντας όμως στη διάθεσή της αρμοδιότητες και πόρους για να μπορεί να την διασφαλίσει.
Στην Τ.Α. άρα πρέπει να μεταφερθεί πλήθος εκτελεστικών δραστηριοτήτων του κράτους, ενώ στις κεντρικές υπηρεσίες να παραμείνουν ο επιτελικός σχεδιασμός και ο έλεγχος. Δεν πρέπει να αποτελεί με απλά λόγια εκτελεστικό μηχανισμό της κεντρικής κυβέρνησης υλοποιώντας τις αποφάσεις της αλλά θεσμό διαμόρφωσης τοπικού συστήματος προτεραιοτήτων αυτόνομο.
Η Τ.Α. δεν αποτελεί διαφορετικό Κράτος. Πρέπει όμως να αποτελεί αυτοδιοικούμενη κοινότητα. Δεν μπορεί να είναι ούτε χαράκωμα της κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης ούτε χειροκροτητής της κυβέρνησης. Πρέπει να κατακτήσει ένα αυτόνομο ρόλο διαμόρφωσης της καθημερινής πολιτικής και των προτεραιοτήτων για το χώρο ευθύνης της, που να βασίζεται σε μια κεντρική πολιτική αποκέντρωσης αποφάσεων και πόρων. Ας τονίσουμε πως κάθε αλλαγή στη διοικητική διαίρεση ενός κράτους δεν πρέπει να λαμβάνει μόνο ως γνώμονα την επίτευξη οικονομιών κλίμακας.
Επικεντρώνω την αναγκαιότητα μιας αυτοδιοικητικής μεταρρύθμισης με γνώμονα τις αρχές της εγγύτητας, της επικουρικότητας, της εδαφικής και της κοινωνικής συνοχής και λαμβάνοντας υπόψη την Ελληνική και Ευρωπαϊκή πραγματικότητα για πολύ-επίπεδη διακυβέρνηση.
Οι αναγκαίες προσαρμογές που θα λειτουργήσουν ως καταλύτης κοινωνικής αλλαγής θεωρώ εντοπίζονται: στο πολιτικό σύστημα, στο διοικητικό σύστημα, στο σύστημα κατανομής πόρων και στο σύστημα κατανομής αρμοδιοτήτων μεταξύ των επιπέδων διοίκησης και είναι αναγκαίες για τη λειτουργικότητα, ευελιξία και αποδοτικότητα της νέας μεταρρύθμισης.
Οψόμεθα!
(*) Ο Βασίλης Φ. Φωτάκης είναι Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Αγρινίου
ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
‘Η πως μερίδα των νεοφιλελεύθερων αντιλαμβάνεται την Δημοκρατία στις ημέρες μας
(με αφορμή ένα άρθρο στον τοπικό τύπο)
Έχει ξεκινήσει με πρωτοβουλία του Υπουργείου Εσωτερικών πρόσφατα ένας διάλογος για τις αλλαγές του ΄΄Καλλικράτη΄΄ και γενικότερα των λειτουργιών, αρμοδιοτήτων και περιεχομένου δράσεων των φορέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στην κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού του καθεστώτος λειτουργίας του θεσμού, των αναγκαίων προσαρμογών στις ανάγκες των καιρών και την συμβολή – συνδρομή ενός κατ΄εξοχήν ΄΄λαϊκού – αμεσοδημοκρατικού θεσμού΄΄ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΝΗΜΟΝΙΑΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΄΄σε ένα περιβάλλον μιάς ΄΄ΝΕΑΣ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ΄΄ για την Χώρα, όπου θα αντιμετωπίζονται οι παθογένειες του παρελθόντος, θα διορθώνονται λάθη και ατολμίες του προηγούμενου καθεστώτος λειτουργίας των ΟΤΑ και θα προσαρμόζεται ο θεσμός στις ανάγκες των καιρών. Ο διάλογος αυτός ξεκινά προκειμένου οι πολίτες, οι αρμόδιοι θεσμικοί φορείς και γενικότερα η κοινωνία να συμβάλλουν στον προβληματισμό για μία νέα αναγέννηση του θεσμού και ουσιαστικοποίηση του ρόλου των ΟΤΑ ως ΄΄τοπικών Κυβερνήσεων΄΄ και περιφερειακά και τοπικά. Για να μην αποτελούν οι δήμοι και οι περιφέρειες ΄΄άδεια πουκάμισα΄΄ από πλευράς αρμοδιοτήτων και πόρων, ούτε προθάλαμο όπου συνωστίζονται οι κάθε λογής πολιτευτές για να περάσουν στο Κοινοβούλιο, ή τουλάχιστον να αποκτήσουν πλεονέκτημα γι΄αυτό τον σκοπό. Σε αυτόν το διάλογο επιδιωκόμενοι στόχοι είναι το πώς οι Περιφέρειες και οι Δήμοι, με τις θεσμικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν, θα αποκτήσουν, αυτό που συζητάμε από χρόνια, ουσιαστικές αρμοδιότητες με ανάλογη εκχώρησή τους από την Κεντρική Εξουσία, θα σχεδιάζουν και υλοποιούν ανά Περιφέρεια και Δήμο στρατηγικά σχέδια ανάπτυξης και υποδομών στον χώρο δράση τους και θα έχουν την θεσμική και οικονομική δυνατότητα και επάρκεια να τα κάνουν πράξη. Αυτό είναι το μείζον κατά την γνώμη μου και σε αυτή την οπτική γωνία και προβληματική θα πρέπει να προσαρμοσθεί και υποταχθεί το έλασσον, ήτοι η αλλαγή της εσωτερικής λειτουργίας του θεσμού, δηλαδή ο ρόλος και οι αρμοδιότητες του Περιφερειάρχη – Δημάρχου – Περιφερειακού και Δημοτικού Συμβούλου, η αλλαγή του μοντέλου από ΄΄Δημαρχοκεντρικούς θεσμούς΄΄, σε ΟΤΑ με πρωταγωνιστές τους κατοίκους μέσω των τοπικών συνελεύσεων, που θα πρέπει να θεσμοθετηθεί ο ρόλος τους και οι αρμοδιότητές τους, και τους Δημοτικούς συμβούλους, όπου ο Δήμαρχος ή ο Περιφερειάρχης θα είναι πρώτος μεταξύ ίσων και όχι ο ένας και ιδιότυπος ΄΄φύλαρχος΄΄ , ο οποίος στο προσκήνιο και παρασκήνιο λύνει και δένει και υποκαθιστά θεσμικά όργανα, διαδικασίες και συλλογικότητες. Τα παραδείγματα ήσαν και είναι πολλά και δεν λείπουν και από την πόλη μας, όπου δύο χρόνια μετά τις εκλογές έχουμε διαλυτικά φαινόμενα στον τρόπο λειτουργίας και δράσης του θεσμού, αφού είναι δομημένος στην αρχή του ενός , ΄΄σε αυλές΄΄ και σε παραγνώριση, ευτελισμό και απαξίωση του ρόλου των τοπικών κοινωνιών. Σε αυτή την λογική θα πρέπει να υποτάσσεται και να εξυπηρετεί, κατά την γνώμη μου, η αλλαγή του νομικού πλαισίου που διέπει τους ΟΤΑ , πλαίσιο που θα ενισχύει την ΄΄αμεσοδημοκρατικότητα΄΄ του θεσμού, θα ουσιαστικοποιεί τις λειτουργίες και διαδικασίες του , θα δίνει ρόλο και περιεχόμενο στην συμμετοχή των πολιτών, εξοπλίζοντάς τους με αποφασιστικές αρμοδιότητες μέσω των τοπικών συνελεύσεων και τοπικών δημοψηφισμάτων για τα ζητήματα του χώρου που κατοικούν και βιώνουν τα προβλήματα και δεν θα καλείται ο δημότης μία φορά τα τέσσερα – πέντε χρόνια να διατυπώσει την οργή του για τον ανύπαρκτο Δήμαρχο ή τον αόρατο Περιφερειάρχη που δεν είδε ούτε μία φορά στην τετραετία δίπλα του, η να ψηφίσει τον εκλεκτό που επιβάλλει και προωθεί το κόμμα μέσα από αδιαφανείς και αμφιλεγόμενες διαδικασίες. ΄Οσοι πιστεύουμε ότι κάτι μπορεί να γίνει, κάτι μπορεί να αλλάξει , πρέπει να στηρίξουμε αυτόν τον διάλογο, να στηρίξουμε μέσω του προβληματισμού μας και των προτάσεών μας τις σχεδιαζόμενες αλλαγές στην κατεύθυνση της ουσιαστικοποίησης της Δημοκρατίας στις λειτουργίες του θεσμού και της ενθάρρυνσης της εμπλοκής των πολλών και ανώνυμων στις υποθέσει των τοπικών κοινωνιών μας, ώστε ο χώρος για τους λίγους ΄΄παράγοντες΄΄ και ΄΄θεσιθήρες΄΄ να περιορίζεται απελπιστικά.
Με αυτή την οπτική γωνία και με το σκεπτικό ότι θα πρέπει να σπάσουν μία και καλή οι επιβαλλόμενες από το σύστημα ΄΄ισορροπίες΄΄ στους ΟΤΑ, ισορροπίες ακινησίας και υποταγής σε πολιτικά – κομματικά κέντρα , πιστεύω ότι είναι κομβικής σημασίας η αλλαγή του τρόπου εκλογής των αιρετών των ΟΤΑ, η μετάβαση σε ένα άλλο σύστημα λειτουργίας τους, περισσότερου συμβατού με την αποστολή και τον ρόλο του. Θα πρέπει άραγε οι πολίτες να αποφασίζουν ποιοι σύμβουλοι θα τους εκπροσωπούν στα όργανα των ΟΤΑ μέσω της απλής και άδολης αναλογικής, με εκλογή όλων των συμβούλων σε ένα γύρο, τον πρώτο γύρο των εκλογών , και εκλογή των δημάρχων – περιφερειαρχών με ποσοστό 50% +1; Είναι άραγε κακό ένας ΄΄δεξιός΄΄ δημότης να μπορεί να ψηφίζει έναν ικανό ΄΄αριστερό΄΄ υποψήφιο σύμβουλο και το αντίστροφο ; Αυτό νοθεύει την Δημοκρατία ή την απελευθερώνει και την ουσιαστικοποιεί ; Είναι άραγε κακό οι κάτοικοι της περιοχής Πάρκου Αγρινίου ή και γενικότερα της πόλης μέσα από μία Τοπική Παναγρινιώτικη Συνέλευση να έχουν αποφασιστικό η σημαντικό ρόλο ή δικαίωμα VETO για τον τρόπο αξιοποίησης και αναβάθμισης του Παπαστράτειου Πάρκου, και αν αυτό προβλεπόταν και θεσμικά κατοχυρώνονταν, μήπως θα αποφεύγαμε όλο αυτή την περιπέτεια απαξίωσης του χώρου, πέραν του οικονομικού κόστους του εγχειρήματος και των άλλων τυχόν σκοπιμοτήτων της απελθούσας Δημοτικής αρχής; Αν γίνεται αυτό είναι περισσότερη η λιγότερη Δημοκρατία για τους Δημότες και την πόλη κατά τους όψιμους υπερασπιστές (νεοφιλελεύθερους και μη) της σημερινής ακινησίας; Οι κραυγές και οι χαρακτηρισμοί του συστήματος εξουσίας της πόλης μας και η διαιώνιση της σημερινής παρακμής (θεσμικής και κοινωνικής) δεν θα πρέπει να βρεί συμμάχους τους δημότες της πόλης και του ευρύτερου Δήμου. Πάντα το παλιό και παρηκμασμένο αντιδρούσε στο νέο και αναγκαίο για να πάμε μπροστά. Ας τους αφήσουμε στην μιζέρια της στασιμότητάς τους και ας προσπαθήσουμε να γυρίσουμε σελίδα για τον Δήμο και τις ζωές μας.
Ζέρης Παντελής
Μέλος ΣΥΡΙΖΑ
